Λεωνίδα Χρυσανθόπουλου

ΕΛΛΑΔΑ: Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΜΑΣ

 του Πρέσβη Λεωνίδα Χρυσανθόπουλου

• 

"Έπειτα από τόση κακή διαχείριση, η χώρα χρειάζεται να επιστρέψει
στις παραδόσεις της και σε κοινωνικές λύσεις."

Οι ρίζες της παρούσας κρίσης της Ελλάδας φαίνεται να χρονολογούνται από την είσοδό της στην ΕΕ το 1981. Έχοντας μόλις αναρρώσει από την περίοδο της Δικτατορίας, η Ελλάδα είχε ακόμα αναπτυγμένη γεωργία και βιομηχανία. Σταδιακά, ήμασταν υποχρεωμένοι να μειώσουμε την αγροτική μας παραγωγή ώστε να πληρούμε τα κριτήρια για χορήγηση Ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και να βοηθήσουμε να μειωθούν τα αποθέματα ελαιόλαδου στην Ευρώπη. Στο μεταξύ, οι ανταγωνιστικοί κανόνες της ΕΕ μας εξανάγκασαν να κλείσουμε ή να πουλήσουμε τη χαλυβουργία. Στο τέλος μείναμε με μόνο τον τουρισμό.
Παράλληλα η ΕΕ ξεκίνησε να εξάγει τα προϊόντα της στην Ελλάδα, σε μία προσπάθεια να εξυψώσει την Ελλάδα με βάση τα δεδομένα του «βιοτικού επιπέδου των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης». Φυσικά οι Έλληνες ήθελαν να απολαμβάνουν όλα τα πολυτελή αγαθά και οι τράπεζες ευχαρίστως τους παρείχαν τα μέσα για να τα αποκτήσουν - χωρίς να ελέγχουν εάν οι νέοι οφειλέτες διέθεταν το εισόδημα για να αποπληρώσουν ποτέ τα δάνειά τους.
Και όχι μόνο αυτό: παγκοσμίως, επιβοηθούμενες από την φορολογική ρύθμιση, οι τράπεζες επινόησαν καινούργια «προϊόντα» που τους επέτρεψαν να κάνουν λεφτά από το τίποτα, με το να εγκρίνουν δάνεια σε κρατικούς οργανισμούς και σε ιδιώτες. Πλέον έχουμε φτάσει στο σημείο όπου δεν είναι μόνο η Ελλάδα που είναι χρεωμένη σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην είναι ποτέ ικανή να αποπληρώσει, αλλά και οι Η.Π.Α. και όλες οι χώρες της Ευρωζώνης. Σήμερα, όχι μόνο άτομα, αλλά και ολόκληρα κράτη είναι όμηροι της παγκόσμιας οικονομικής ελίτ.
Τα πακέτα διάσωσης της ΕΕ, δεν είναι δυνατό να μειώσουν το Ελληνικό χρέος. Εφόσον το πρώτο πακέτο χρημάτων δανείου και μέτρων λιτότητας (το Μάιο 2010) ήταν αναποτελεσματικό, τότε γιατί αυτό το τελευταίο (συμφωνήθηκε τον Ιούλιο 2011) να
λειτουργήσει διαφορετικά; Το δεύτερο πακέτο διάσωσης θα διπλασιάσει το συνολικό χρέος της Ελλάδας, από 330 δισεκατομμύρια ευρώ το 2009 σε 600 δισεκατομμύρια ευρώ το 2011.

Κανένας Έλληνας πολιτικός ή κοινοβούλιο δεν κατάφερε ποτέ να συσσωρεύσει τόσο μεγάλο χρέος σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα όπως έκανε η ΕΕ μέσω των μέτρων διάσωσης που έλαβε για τη χώρα. Εάν η Ελλάδα δεν ήταν ικανή να αντέξει τα 330 δισεκατομμύρια, πως είναι δυνατό να περιμένουν να αντέξει τα 600 δισεκατομμύρια;
Σαν νέος διπλωμάτης, έλαβα μέρος στις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ. Ήταν ωστόσο μία διαφορετική ΕΕ σε σχέση με αυτό που είναι σήμερα. Εκείνη την εποχή υπήρχε ηγεσία και όραμα, ενώ σήμερα οι Βρυξέλλες, καθώς και οι Γερμανοί και Γάλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες, είναι με συνέπεια ασυνεπείς και δημιουργούν την εντύπωση πως δεν ξέρουν τι κάνουν και γιατί. Εν τω μεταξύ, η Δημοκρατία στην Ευρώπη έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο σημείο που μου είναι αδύνατο να το φανταστώ (για τη δημοκρατία).Οι πολίτες της Ελλάδας - και το κίνημα των «αγανακτισμένων» - είναι οργισμένοι: Οργισμένοι για την κακή διαχείριση από ανθρώπους τους οποίους ψήφισαν προκειμένου να δουλέψουν για το καλό της χώρας τους, οργισμένοι και για το χρέος το οποίο κουβαλούν στους ώμους τους και το οποίο δεν μπορεί να αποπληρωθεί. Είναι πρόθυμοι να πληρώσουν ότι πραγματικά χρωστάνε, όχι όμως αυτά που οι τράπεζες και οι πολιτικοί επινόησαν μέσω αδιαφανών οικονομικών μηχανισμών.

Τώρα που ολόκληρο το σύστημα έχει καταρρεύσει, οι Έλληνες χρειάζονται μία ξεκάθαρη συμφωνία: μία ειλικρινή και λογική πιθανότητα να ξαναχτίσουν τη χώρα και την οικονομία τους, όπως έχουν κάνει τόσες φορές στο παρελθόν. Και θέλουν να τιμωρηθούν όλοι αυτοί που «συνεισέφεραν» στη δημιουργία της κρίσης.
Τώρα, οι Έλληνες πολίτες θα πρέπει να αρχίσουν να κάνουν ό,τι κάνουν πάντα σε περιόδους κρίσεως: Να επιστρέψουν σε πολιτισμικές αξίες της Ελλάδας και να ανασυγκροτήσουν βιώσιμες συνθήκες στις κοινωνίες τους, ανεξάρτητα από χρήματα: Να καλλιεργούν τρόφιμα στα μπαλκόνια τους, να αντιπραγματεύονται προϊόντα και υπηρεσίες, να αφήσουν τους παππούδες να προσέχουν τα παιδιά τους παρά να πληρώνουν και να αφήσουν συνταξιούχους
δασκάλους να παρέχουν βοήθεια στους μαθητές παρά να προσλαμβάνουν ακριβούς δασκάλους για ιδιαίτερα μαθήματα. Οι Έλληνες πολιτικοί θα πρέπει να το ενισχύσουν αυτο με το να ενθαρρύνουν περιφερειακά αναπτυξιακά προγράμματα, όπως ήδη υπάρχει σε δώδεκα κράτη-μέλη της ΕΕ, με εναλλακτικό περιφερειακό νόμισμα ώστε να ενδυναμώσουν τη τοπική παραγωγή και ενασχόληση και τελικά να αντικαταστήσουν το ευρώ και το δολάριο, εάν αυτό είναι απαραίτητο.
Οι πολιτικοί θα μπορούσαν επίσης να χειριστούν ένα πολιτικό σύστημα ανάλογο αυτού που χρησιμοποιήθηκε από τους Εβραίους κατά την αρχαιότητα: Άφηναν την οικονομία τους να λειτουργεί για 49 χρόνια, αλλά κάθε 50ο έτος διέγραφαν το χρέος, βοηθώντας έτσι την οικονομία τους να συνεχίζει χωρίς καμία φούσκα χρέους ή κάποια κρίση.
Ενδεχομένως και να υπάρχει κάποιο μελλοντικό σύστημα στο οποίο οι τράπεζες θα είναι υπεύθυνες να μειώσουν το δανεισμό τους σε κάθε κράτος, εταιρεία ή φυσικό πρόσωπο, σε τέτοιο επίπεδο ώστε να είναι δυνατό να αποπληρωθεί σε μία γενεά. Τουλάχιστον αυτό θα εξασφάλιζε το ότι τα παιδιά μας δε θα χρειάζεται να πληρώνουν για τις δικές μας ανοησίες.

*Ο Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος είναι Γενικός Γραμματέας στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου (ΟΣΕΠ). Ένας διπλωμάτης καριέρας ο οποίος έχει υπηρετήσει ως Έλληνας Πρέσβης στην Αρμενία, τον Καναδά, την Πολωνία και ως Γενικός Διευθυντής για Ευρωπαϊκά ζητήματα στο Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Το κείμενο αποτελεί μετάφραση της ανάλυσης που δημοσιεύθηκε στο 'The Vienna Review'. (τεύχος Σεπτεμβρίου, σύνδεσμος ιστότοπου: viennareview.net)

Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

ΠΡΟΒΟΠΟΥΛΟΣ, ΡΑΙΧΕΝΜΠΑΧ ΚΑΙ ΣΗΜΙΤΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ TO PSI ΩΣ ΑΝΤΙ-1821 ΚΑΙ ΟΙ ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ ΣΑΜΑΡΑ  

Πολύ ενδιαφέρουσες, αν και ανεπαρκείς, οι απόψεις των κ.κ. Προβόπουλου, Σημίτη και Ράιχενμπαχ για το μνημόνιο και την πορεία που μπήκε η χώρα τον Μάιο του 2010. Σημασία όμως δεν έχει να αναλύουμε μόνο εκ των υστέρων τις καταστροφές, άλλο Επιμηθέας, άλλο Προμηθέας.'Ολοι ανεξαιρέτως οι Ελληνες, πολύ περισσότερο όσοι παίζουν ή έπαιξαν δημόσιο ρόλο πρέπει να πουν εδώ και τώρα τι πρέπει να γίνει. Η Ελλάδα είναι μπροστά σε ένα πακέτο (PSI, νέο μνημόνιο, νέα δανειακή, ευρωπαϊκές ρυθμίσεις, εμπάργκο Ιράν), πολύ χειρότερο από το Μνημόνιο του 2010, που δεν απειλεί μόνο την ευημερία της, αλλά την ίδια την ύπαρξή της ως συγκροτημένου κράτους. Πείτε καθαρά κ. Προβόπουλε και κ. Σημίτη και όλοι οι άλλοι τι πρέπει να γίνει, γιατί η χώρα μπαίνει σε δρόμο χωρίς επιστροφή. Τώρα είναι η στιγμή, τώρα σας περιμένει η Ιστορία κι από αυτό θα σας κρίνει.

Στην κορύφωσή της φτάνει τώρα η πρώτη φάση της ελληνικής τραγωδίας και, αν ολοκληρωθεί σύμφωνα με το πρόγραμμα, η αληθινή καταστροφή θα ακολουθήσει σύντομα.
Τα όργανα ήδη άρχισαν. Από την αρχή της κρίσης, η επικοινωνιακή πολιτική είναι βασικό στοιχείο της χειραγώγησης της ελληνικής κοινωνίας, προκειμένου να δεχθεί πειθήνια την πορεία προς την αυτοκαταστροφή της. Οι κύκλοι καταστροφολογίας και ενθουσιασμού για τη δήθεν σωτηρία, διαδέχονται ο ένας τον άλλο με μεγάλη ακρίβεια. Προτού πληροφορηθούμε καλά καλά το περιεχόμενο της συμφωνίας PSI+, στην οποία προσεγγίζει η τρικομματική κυβέρνηση Παπαδήμου, άρχισαν οι μεγαλοστομίες και η καλλιέργεια κλίματος εθνικής επιτυχίας.

Εκτός από αυτούς τους παραπλανητικούς κύκλους, η χειραγώγηση της Ελλάδας περιλαμβάνει και άλλα κόλπα. Επειδή οι συμφωνίες που πάει να υπογράψει η κυβέρνηση Παπαδήμου, Βενιζέλου, Σαμαρά και Καρατζαφέρη είναι πολύ σοβαρές και πιθανώς θα αποτελέσουν, αν δεν μεσολαβήσει ένα θαύμα, ένα αντι-1821, την αυτοκατάλυση δηλαδή του ελληνικού κράτους, τον νομικό του αφοπλισμό πριν από την χρεωκοπία, την κατάρρευση και την έξοδο, κακήν κακώς, από το ευρώ, ακριβώς για τον λόγο αυτό, έχει ληφθεί πρόνοια να εκδηλωθούν τώρα τα προβλήματα που ταλανίζουν τα ΜΜΕ, ώστε να μην υπάρχουν οι έστω ελάχιστα ανεξάρτητες φωνές που ήταν τα δημόσια μέσα ενημέρωσης, η Ελευθεροτυπία, το Alter, ο Κόσμος του Επενδυτή. Τα μέσα αυτά έχουν ασφαλώς προβλήματα, αλλά γιατί βρήκαν τώρα την ώρα να εκδηλωθούν και γιατί δεν πλήττονται τα μνημονιακά μέσα, είδος troika news, στην υπηρεσία του Μνημονίου; Είναι άραγε τόσο καλύτερη η κατάσταση εκεί;

Δεν αποκλείεται τέτοιοι υπολογισμοί να έχουν παίξει ρόλο και στην επιλογή της χρονικής στιγμής της αποκάλυψης της Μαφίας της Θεσσαλονίκης, προκειμένου η προσοχή της κοινής γνώμης να στραφεί σε πολύ σοβαρά μεν θέματα, φεύγοντας όμως από ρυθμίσεις για το χρέος που μπορεί να έχουν ζωτική σημασία για την ίδια την ύπαρξη του ελληνικού κράτους, την επιβίωση και το μέλλον του ελληνικού λαού, αλλά και την τύχη της Ευρωπαϊκής 'Eνωσης. Αν άλλωστε κάτι μας μαθαίνει και η υπόθεση αυτή, είναι πόσο σάπιο και "σκουληκιασμένο" είναι το ελληνικό πολιτικό και κρατικό σύστημα. Αυτό ακριβώς το σύστημα όμως διαπραγματεύεται τώρα τις τύχες του ελληνισμού, με τις συμφωνίες για το χρέος. Κι επειδή δεν έφτασαν οι δυνάμεις του Γιώργου Παπανδρέου να ολοκληρωθεί η συμφορά, στρατολογήθηκαν ο Αντώνης Σαμαράς και ο Γιώργος Καρατζαφέρης, για λόγους που οι ίδιοι γνωρίζουν καλύτερα από μας. Κατά τη γνώμη μας πάντως, ο αρχηγός της ΝΔ θα έπρεπε, και για το δικό του καλό, να επανεξετάσει από μηδενική βάση όσα πιστεύει για το περιβάλλον του. Στις κρίσιμες στιγμές αποκαλύπτονται συνήθως οι άνθρωποι.

Οι Σαμαράς και Καρατζαφέρης μάλιστα, ελάχιστα διδασκόμενοι από το παράδειγμα του Γιώργου Παπανδρέου, νομίζουν ότι θα γλυτώσουν καταφεύγοντας στα συνήθη κόλπα και τις απάτες στις οποίες επιδίδεται το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Λέει αίφνης η ΝΔ, που παριστάνει την αντιπολίτευση-συμπολίτευση, ότι δεν θέλει περικοπές στις επικουρικές συντάξεις. Ξεχνάει να πει ότι, σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από το τι θα ψηφίσει ή όχι η Βουλή τώρα, όχι επικουρικές, ούτε συντάξεις θα υπάρχουν σύντομα. Η προοπτική είναι εγγεγραμμένη στο ίδιο το μνημόνιο και στους δημοσιονομικούς στόχους του, με τους οποίους ο κ. Σαμαράς δήλωσε πάλι ότι συμφωνεί, μετά τη συνάντηση με τον Βεστερβέλλε.

'Oσο για τη συμφωνία κουρέματος, ένας δημοσιογράφος ουδόλως ακραίος, όπως ο Σταύρος Λυγερός, τη χαρακτήρισε εθνικό έγκλημα, ιδίως δια της υπαγωγής στο αγγλικό δίκαιο, υπογραμμίζοντας ότι η χώρα θα πληρώσει βαρύ τίμημα για πολλά πολλά χρόνια. Βέβαια εγώ νομίζω ότι κάνει λάθος. Δεν θα πληρώσει βαρύ τίμημα η χώρα. Η χώρα κινδυνεύει να μην υπάρχει. Οι ιδέες με τις οποίες βαυκαλίζεται η ελληνική και δικαιολογείται η γερμανική πολιτική ελίτ, ότι θα πάνε ήσυχα ήσυχα την Ελλάδα στο επίπεδο Βουλγαρίας και Ρουμανίας, είναι οι απόλυτες ανοησίες.

Ανησύχησαν οι Γερμανοί!

Το αστείο,  αν μπορεί να υπάρχει αστείο στην τραγωδία που ζούμε, είναι ότι άρχισαν να ανησυχούν πλέον οι Γερμανοί για το πρόγραμμα που οι ίδιοι επέβαλαν στην Ελλάδα, από κοινού με την ελληνική κυβέρνηση και το ΔΝΤ. Μπορεί να μην είναι φίλοι μας, αλλά διαθέτουν μια αξιοσημείωτη προσήλωση στη λογική. Βγήκε ο ίδιος ο κ. Ράιχενμπαχ και τα είπε. Κύρια αιτία για την οποία πλέον καταρρέει η ελληνική οικονομία, και η χώρα μαζί της, είναι η διαρκής αφαίρεση ζήτησης από την οικονομία. Πως μπορεί όμως κανείς να συμφωνεί με ένα πρόγραμμα βίαιης συρρίκνωσης της ελληνικής οικονομίας, που την έχει θέσει σε αυτοτροφοδοτούμενη και επιταχυνόμενη καθοδική τροχιά, δίνη θανάτου όπως την αποκάλεσε ο Σόρος, σε μια από τις συνειδητά σχεδιασμένες αυτοεκπληρούμενες προφητείες του, και, ταυτόχρονα, να κοροϊδεύει αναίσχυντα τους φτωχοποιούμενους και καταστρεφόμενους πολίτες της χώρας με ανοησίες περί ανάπτυξης; Για αυτούς τους λόγους, οι κ.κ. Σαμαράς και Καρατζαφέρης θα καταστραφούν πολιτικά, πιθανώς σε μικρότερο χρόνο από τον κ. Παπανδρέου, το πρόβλημα όμως είναι ότι θα έχει καταστραφεί και η Ελλάδα μαζί τους, αν κάποιος δεν σταματήσει αυτή την πορεία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ξένες δυνάμεις, η "Αυτοκρατορία του Χρήματος" εν προκειμένω, χειραγωγεί πλέον με όλους τους δυνατούς τρόπους ολόκληρο το ελληνικό σύστημα, κάνει ακόμα και το μικρομάνατζμεντ των προσώπων επιρροής και του περιβάλλοντός τους, ίσως μάλιστα η χάρη τους έχει φτάσει και στις αντιμνημονιακές δυνάμεις. Γιατί χρειάζονται και συγκεκριμένες αντιπολιτεύσεις, όχι μόνο συμπολιτεύσεις. Ενδεικτικά, στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης, το θράσος της πολιτικής ηγεσίας έφτασε, σύμφωνα με δημοσίευμα του Κόσμου του Επενδυτή, που ουδείς μπήκε καν στον κόπο να διαψεύσει, στο σημείο να παραγγείλει στους 'Eλληνες τακτικούς δημοσίους υπαλλήλους της, να συντάσσουν περιλήψεις από τα μπλογκς στα αγγλικά, ώστε να μαθαίνουν απευθείας οι προτέκτορες τις τάσεις της κοινής γνώμης, χωρίς να πληρώνουν μεταφραστές! Είναι και τσιφούτηδες, πανάθεμά τους, αυτοί οι τραπεζίτες και οι άνθρωποί τους.

Θα μας αντιτείνουν τώρα ίσως οι αναγνώστες πως βιαζόμαστε να καταδικάσουμε μια συμφωνία PSI, που δεν ξέρουμε. Ασφαλώς οριστική γνώμη θα αποκτήσουμε όταν τη δούμε και μακάρι να μας διαψεύσουν οι διαπραγματευτές. Μέχρι τώρα ακούμε τι δηλώνουν, ξέρουμε ποιοι είναι , διαβάζουμε ξένες εφημερίδες και, πολύ λογικά, μας έχουν ζώσει τα φίδια. Μακάρι να μην είναι έτσι, αλλά φαίνεται ότι πηγαίνουμε σε μια συμφωνία υψηλών επιτοκίων, που θα τα πούνε χαμηλά και επιτυχία, στη μεταβολή του δικαίου που διέπει τα ομόλογα σε αγγλικό και σε ένα κούρεμα το πολύ 50%! Σε αντάλλαγμα, ως 'Eλληνες πολιτικοί που είναι, θα αποσπάσουν πιθανώς μια γελοιότητα, ένα φύλλο συκής, που θα εξαρτά την εκτέλεση δημευτικών αποφάσεων της ελληνικής περιουσίας από ελληνικά δικαστήρια, για να έχουν ένα ακόμα πυροτέχνημα να πετάνε στον άτυχο λαό που τους έχει για εκπροσώπους. Όταν αυτοί, τώρα, με όλα τα χαρτιά στα χέρια τους, με επιχείρημα διεθνώς αποδεκτό το βιώσιμο χρέος, δεν διαπραγματεύονται, τι θα κάνουν δηλαδή; Θα βάλουν τους 'Ελληνες δικαστές να κάνουν αντάρτικο κατά του διεθνούς νόμου. Κι αν πρόκειται να κάνουν αυτά τα πράγματα στο μέλλον, γιατί δεν κυττάνε τώρα να πάρουν μια συμφωνία βιώσιμου χρέους, τώρα που μπορούν.

Παπαδήμος υπέρ Νταλάρα και κατά Ελλάδας!
Μια αποκαλυπτική εικόνα του τρόπου που "διαπραγματεύεται" η ελληνική κυβέρνηση μας έδωσε ο Τσαρλς Νταλάρα, εκπρόσωπος των δανειστών, στους Financial Times (16.1.11). Eπαινεί τον Παπαδήμο γιατί δέχεται επιτόκια κοντά στο 5% και ψέγει τη Γερμανία και το ΔΝΤ ότι θέλουν μικρότερα επιτόκια, δηλαδή ότι παρεμβαίνουν στη διαπραγμάτευση υπέρ της Ελλάδας, παρόλο που η κυβέρνησή της δεν την υπερασπίζεται!!!

Αλλά και ο φίλα προσκείμενος στην κυβέρνηση ελληνικός τύπος δεν μας έδωσε διαφορετική εικόνα. Διαβάζουμε στη Ναυτεμπορική (16.1): "Σύμφωνα με γαλλικές εφημερίδες, η ελληνική πλευρά προτείνει επιτόκιο 3%, το ΔΝΤ πιέζει για 2%...Στα υψηλά επιτόκια αντιδρούν και χώρες της ευρωζώνης, όπως η Γερμανία " οι πιέσεις της οποίας φέρεται να προκάλεσαν την "παύση των συνομιλιών". H Καθημερινή (14.1) γράφει "Οι πιστωτές", γράφει,  "φέρεται να ζήτησαν επιτόκιο άνω του 5%, η δε ελληνική κυβέρνηση αντιπρότεινε επιτόκιο κάτω του 4%. Μάλιστα πληροφορίες αναφέρουν ότι η Γερμανία ζήτησε επιτόκιο 2%".

Αυτή είναι μια εικόνα που δυσκολεύεται κανείς ακόμα και να βρει τις κατάλληλες εκφράσεις για να τη σχολιάσει. Αν ο κ. Παπαδήμος και τα τρία κόμματα που τον στηρίζουν δεν διοικούσαν χώρα αλλά επιχείρηση, ή ήταν μεσίτες αγοραπωλησίας ακινήτων, κάτι πολύ άσχημο θα τους είχαν κάνει οι μέτοχοι της επιχείρησης ή ο ιδιοκτήτης που διαπραγματεύονται έτσι το σπίτι του! Τώρα, επειδή πρόκειται περί χώρας δεν συμβαίνει τίποτα, έστω κι αν το αποτέλεσμα αυτής της "διαπραγμάτευσης" θα το πληρώσουν δέκα εκατομμύρια 'Ελληνες, oι απόγονοί τους και το ελληνικό κράτος.

Ο Αντώνης Σαμαράς και το βιώσιμο χρέος

Ο κ. Σαμαράς, μετά τη συνάντηση με τον Βεστερβέλε, δήλωσε ότι ύψιστο εθνικό καθήκον είναι να καταστεί το ελληνικό χρέος βιώσιμο, με τις συμφωνίες PSI και τη δανειακή. Κάθε λογικός άνθρωπος, κάθε πατριώτης, με στοιχειώδη επίγνωση του προβλήματος το ίδιο θάλεγε. Αλλά είναι βιώσιμα αυτά που διαπραγματεύεται η κυβέρνηση Παπαδήμου, που υπάρχει χάρη στον Σαμαρά; Οποιαδήποτε συμφωνία PSI και οποιαδήποτε δανειακή λύνουν το πρόβλημά μας;
Ο Ολιβιέ Μπλανσάρ είναι ένας από τους τέσσερις-πέντε θεωρούμενους κορυφαίους κατεστημένους οικονομολόγους του κόσμου. Kατέχει τη νευραλγική για την παγκόσμια οικονομία θέση του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ. Βγήκε στα κεραμίδια, εναντίον και του ΔΝΤ, λέγοντας ότι χρειάζεται κούρεμα 80%, 50% δεν είναι βιώσιμο. Ο καθηγητής Μαξ 'Oτε, από τα γνωστότερα ονόματα της ευρωπαϊκής οικονομολογίας, απαντάει στον Νίκο Χειλά του Βήματος (15.1.2011) ότι ο ίδιος δεν θα δεχόταν σε καμία περίπτωση το αγγλικό δίκαιο. Ο εκδότης της Handelsblatt, φωνής της γερμανικής βιομηχανίας, Στάινγκαρτ, μας ικετεύει περίπου να ζητήσουμε αναθεώρηση των Μνημονίων. Διερωτάται τώρα κανείς, ποιόν ακριβώς ρώτησαν οι Παπαδήμος, Βενιζέλος, Σαμαράς, Καρατζαφέρης και τους είπε ότι έχουνε άδικο οι Μπλανσάρ, 'Oτε, Στάινγκαρτ, μεταξύ πολλών άλλων, ότι δηλαδή φτάνει 50% και αγγλικό δίκαιο; Τον Αλογοσκούφη, τον Παπακωνσταντίνου, τους υπουργούς του ΠΑΣΟΚ που περιέγραφαν τους εαυτούς τους ως "πουτάνες" στο Βήμα τον Οκτώβριο, την καφετζού της γειτονιάς ή κάποιον από τους διεφθαρμένους υπαλλήλους που χρησιμοποιούν ως συμβούλους;

Τι σημαίνει μη βιώσιμη συμφωνία αναδιάρθρωσης του χρέους; Σημαίνει βεβαιότητα χρεωκοπίας, υπό τους ευνοϊκότερους για τους δανειστές όρους. Τι σημαίνει αγγλικό δίκαιο; Σημαίνει πλήρη νομική κατοχύρωση της μετάβασης πάσης ελληνικής περιουσίας στην ιδιοκτησία τους. Τι σημαίνουν αυτά; Σημαίνουν δυνατότητα αποβολής της Ελλάδας από το ευρώ χωρίς συνέπειες για τις αξιώσεις των πιστωτών από τη χώρα.

Είναι ύψιστη εθνική ανάγκη η διαμόρφωση μιας στρατηγικής που να αποσκοπεί σε βιώσιμες συμφωνίες σε ότι αφορά το χρέος και την οικονομική πολιτική. Η χώρα βρίσκεται ένα βήμα πριν από την διάλυση και την κατάρρευση. Η στρατηγική των πιστωτών είναι το μότο της Γκόλντμαν Ζακς "άρπαξε το τσεκ πριν σκάσει το καρπούζι". Υπογράφοντας αυτά τα πράγματα φέρνουμε πιο κοντά την έκρηξη όχι μόνο της φούσκας δημοσίου χρέους, αλλά της φούσκας του ίδιου του κράτους μας και ενδεχομένως της ΕΕ, που κρύβονται πίσω από την πρώτη. Αρχίζουμε αντίθετα τη σωτήρια αντιστροφή, διατυπώνοντας έλλογες εναλλακτικές για μας και για την Ευρώπη και ετοιμάζοντας τη χώρα για όλα τα ενδεχόμενα.

Αναρτήθηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα των απεργών του Κόσμου του Επενδυτή, ergazomenoiependyti.wordpress.com

ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ

Ναυάγιο PSI: το μη χείρον βέλτιστον

20/01/2012

• Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
• Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς

1 εικόνα

του Γιάνη Βαρουφάκη

Ετικέτες: κούρεμα ομολόγων

Όλοι αγωνιούν για το PSI+. Εύχονται να πάει καλά, να ανακουφιστεί έτσι το ελληνικό δημόσιο χρέος, να πάρουμε πάλι την «δόση» μας και τον Μάρτιο να κλείσει η νέα δανειακή σύμβαση με την τρόικα ώστε να «σωθεί» άλλη μια φορά η χώρα.

Στο προηγούμενο κείμενό μου εδώ στο protagon, εξήγησα γιατί θεωρώ το PSI+ μια απάτη που απεγνωσμένα ψάχνει νομιμοποίηση. Εμμένω σε αυτά που έγραφα εκεί (τα οποία τα τελευταία εικοσιτετράωρα φαίνεται να έχουν επιβεβαιωθεί τις τελευταίες μέρες από τον διεθνή τύπο, βλ. εδώ καιεδώ). Παρά την «συμφωνία» που μάλλον θα ανακοινωθεί (με φανφάρες πανομοιότυπες με εκείνες που ακολούθησαν τις καταστροφικές Συνόδους-Συμφωνίες της 21η Ιουλίου, της 26η Οκτωβρίου και της 9η Δεκεμβρίου), θα πρόκειται περί νεκρού γράμματος: Τις εβδομάδες που θα ακολουθήσουν θα ξετυλιχθεί ένα κρυφό, παρασκηνιακό δράμα καθώς η ΕΕ και το ΔΝΤ θα διεξάγει μια νέα σειρά διαπραγματεύσεων με τις σκιώδεις τράπεζες (τα hedge funds) τα οποία θα απαιτούν ίδια μεταχείριση των ελληνικών ομολόγων τους με τα ομόλογα που κρατά η ΕΚΤ, και η οποία απαιτεί την εξαίρεσή τους από οιοδήποτε κούρεμα. Εν κατακλείδι, το PSI+ είτε συμφωνηθεί είτε όχι δεν θα φέρει τις «ανάσες» που έχει ανάγκη το δημόσιο χρέος χωρίς να εμπλέξει όλη την Ευρώπη σε μια μεγάλη περιπέτεια που δεν αξίζει τον κόπο.

Σήμερα προχωρώ το επιχείρημα ένα βήμα παραπέρα: Ακόμα και επιτυχημένο να είναι το PSI+ (που δεν θα είναι), το μέγιστο δώρο στην χώρα μας και στην Ευρώπη ολόκληρη θα ήταν να ναυαγήσουν οι διαπραγματεύσεις. Πως μπορεί να το επιδιώξει αυτό η ελληνική κυβέρνηση χωρίς να φανεί ότι είναι εκείνη υπεύθυνη για το ναυάγιο; Με δύο τρόπους: Πρώτον, να συμφωνήσει η με την άποψη του ΔΝΤ ότι το επιτόκιο στα νέα ομόλογα δεν πρέπει επ’ ουδενί να ξεπερνά το 2% (κάτι που ο κ. Dallara δεν έχει εξουσιοδότηση να αποδεχθεί) και, δεύτερον, να ζητήσει συμμετοχή στην συμφωνία των hedge funds (τα οποία δεν την αποδέχονται). Έτσι, ο κ. Dallara θα φύγει άπρακτος και η ελληνική κυβέρνηση θα είναι ελεύθερη να ανακοινώσει ότι οι αποπληρωμές του Μαρτίου αναβάλλονται μέχρι νεοτέρας. Πριν υποστηρίξω την άποψη αυτή, θα ξεκινήσω με τον κατάλογο των ενστάσεων που θα ακουστούν εναντίον της.

Μια τέτοια αναβολή της αποπληρωμής των δανειστών του ελληνικού δημοσίου μετά από την αποτυχία των διαπραγματεύσεων (θα μου πουν πολλοί, αν όχι όλοι):

1. Θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός με συνέπεια την άμεση πυροδότηση των CDS (των ασφαλιστήριων που έχουν αγοράσει όσοι, ουσιαστικά, στοιχημάτισαν ότι θα έχουμε πιστωτικό γεγονός)
2. Μια τέτοια αθέτηση των υποχρεώσεών μας απέναντι στους δανειστές μας (έστω και για μερικούς μήνες) θα αμαυρώσει το όνομα της Ελλάδας για δεκαετίες
3. Θα πτωχεύσουν οι ελληνικές τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς δεν θα πάρουν τα χρήματα του Μαρτίου που τους χρωστά το ελληνικό δημόσιο
4. Θα ναυαγήσει η νέα δανειακή σύμβαση (της 27ης Οκτωβρίου) και το ελληνικό δημόσιο, το οποίο εδώ και καιρό δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές, δεν θα μπορεί να δανείζεται ούτε καν από την τρόικα
5. Η χώρα δεν θα μπορεί να εισάγει τα αναγκαία αγαθά (π.χ. πετρέλαιο)
6. Η χώρα θα εξαναγκαστεί εκτός ευρωζώνης και, λόγω της Συνθήκης της Λισαβόνας, και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πρώτα θα απαντήσω στα πιο πάνω έξι σημεία, ένα προς ένα (και με την ίδια αρίθμηση) και κατόπιν θα εξηγήσω γιατί ισχυρίζομαι ότι το ναυάγιο του PSI+ θα έδινε μια ευκαιρία στην ευρωζώνη να αποδράσει από την Κρίση που με μαθηματική ακρίβεια την υπονομεύει και, παράλληλα, θα ήταν το μη χείρον τόσο για την Ελλάδα.

1. Και βέβαια θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός μια τέτοια εξέλιξη. Τα CDS θα πυροδοτηθούν (με βασικούς χαμένους την Goldman Sachs και την American Insurance Group που τα εξέδωσαν) ωφελώντας τα hedge funds που τα έχουν προμηθευτεί αλλά ζημιώνοντας τα άλλα hedge funds τα οποία (όπως έγραψα στο προηγούμενο άρθρο μου) είχαν αγοράσει (μετά την 27η Οκτωβρίου) ελληνικά ομόλογα λήξης Μαρτίου με σκοπό να παζαρέψουν την πλήρη αποπληρωμή τους απειλώντας ότι, διαφορετικά, θα πυροδοτήσουν τα CDS. Κι όσες γαλλο-γερμανικές τράπεζες, στα κρυφά, έχτισαν νέα συνθετικά στοιχήματα-παράγωγα πάνω στα ελληνικά ομόλογα (ελπίζοντας σε κάποιο swap τύπου PSI+,) κι αυτές θα υποστούν ζημιές. Γιατί είναι κακό αυτό; Ας πρόσεχαν. Κι αν τώρα κινδυνεύουν με χρεοκοπία, ιδού ο δρόμος για το EFSF το οποίο προσφέρεται (μετά την Συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου) να τις επανακεφαλαιοποιήσει.

2. Μέχρι τον Ιούλιο, η κυβέρνηση έλεγε ότι η αναδιάρθρωση του χρέους (που κάποιοι προτείναμε από το 2010) θα σήμαινε απώλεια του καλού ονόματος της χώρας στις χρηματαγορές στις οποίες (θυμάστε) «όπου να’ ναι» θα ξαναβγαίναμε. Από την 27η Οκτωβρίου όμως και μετά, ούτε η κυβέρνηση δεν το λέει αυτό. Από την ώρα που συμφωνήθηκε ένα κούρεμα στην ονομαστική αξία των ομολόγων μας της τάξης του 50%, και μια επιμήκυνση του υπόλοιπου 50% για 20 με 30 χρόνια, η Ελλάδα πτώχευσε και επισήμως. Μόνο που, για λόγους Οργουελιανού ευφημισμού, το ονομάσαμε PSI+. Όμως οι άνθρωποι των αγορών δεν είναι ανόητοι. Στα μάτια τους η Ελλάδα πτώχευσε και αθέτησε τις υποχρεώσεις της. Το ότι η ΕΕ έβαλε το πιστόλι στον κρόταφο του κ. Dallara για να τον «πείσει» να πει ότι δέχεται «εθελοντικά» αυτή την διαγραφή χρέους δεν σημαίνει ότι δεν πρόκειται για πτώχευση. (Να σας θυμίσω ότι και οι εταιρείες – π.χ. η Lehman Brothers –, όταν πτωχεύουν, πάντα αποπληρώνουν ένα μέρος των χρεών τους. Πτωχευμένες κηρύσσονται όταν κριθεί ότι είναι ανίκανες να τα αποπληρώσουν στο ακέραιο.) Άρα, το επιχείρημα ότι αν ναυαγήσει το PSI+ θα χάσουμε το καλό μας όνομα, ενώ αν πετύχει θα το κρατήσουμε, απορρίπτεται ως γελοίο.

3. Οι ελληνικές τράπεζες, αγαπητές και αγαπητοί φίλοι, είναι ήδη πτωχευμένες. Η λειτουργία τους δεν εξαρτάται από το αν θα πάρουν τον Μάρτιο το 15% των χρημάτων που τους χρωστά το ελληνικό δημόσιο (καθώς το PSI+ αυτό προβλέπει, συν νέα 30ετή ομόλογα τα οποία δεν πρόκειται να αλλάξουν σημαντικά την δραματική κατάσταση των λογιστικών τους βιβλίων). Αυτό το ποσό, που αντιστοιχεί στο 15%, δεν θα κρίνει την βιωσιμότητά τους. Όπως και σήμερα, θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν στην βάση της συνεχιζόμενης παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ (με το νέο LTRO να παίζει σημαντικό ρόλο). Ίσως μάλιστα το ναυάγιο του PSI+ να εξαναγκάσει τους τραπεζίτες μας να αποδεχθούν κεφάλαια από το EFSF (κάτι που θα ήταν ευχής έργο για τις τράπεζες αλλά όχι, βέβαια, για τους ίδιους). [Όσο για τις ανησυχίες ότι η ΕΚΤ θα σταματήσει την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες σε περίπτωση που το PSI+ ναυαγήσει, δεν υπάρχει περίπτωση η ΕΚΤ να κάνει κάτι τέτοιο δεδομένου ότι θα πυροδοτούσε την αλυσιδωτή κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος της ευρωζώνης.] Τέλος, τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία και αυτά τελούν υπό πτώχευση, με ή χωρίς το PSI+, μπορούν ενισχυθούν βραχυπρόθεσμα (για τους επόμενους μήνες) με τα απαιτούμενα χρήματα τα οποία είναι μια σταγόνα μπροστά στον ωκεανό των αποπληρωμών του Μαρτίου. [Ό,τι στο μέλλον θα έχουμε πρόβλημα με τα ασφαλιστικά ταμεία, αυτό είναι σίγουρο. Όμως αυτό θα συμβεί και να «πετύχει» το PSI+.]

4. Η νέα δανειακή σύμβαση, το Μνημόνιο Νο.2, που συμφωνήθηκε την 27η Οκτωβρίου, μαζί με το PSI+, παρουσιάζεται σήμερα ως ο νέος εθνικός στόχος – η τελευταία ευκαιρία να μπορέσει για λίγο ακόμα καιρό να χρηματοδοτείται το κράτος. Δεν είναι όμως. Ξέρετε, είναι αλήθεια ότι, έως τώρα, στο πλαίσιο του Μνημονίου Νο.1, ένα ποσοστό των νέων δανεικών (που παίρναμε σε δόσεις) της τάξης του 15% με 20% πήγαινε σε μισθούς, συντάξεις και, γενικότερα, στην χρηματοδότηση του πρωτογενούς ελλείμματος του δημοσίου (δηλαδή των ελλειμμάτων που θα είχαμε ακόμα κι αν δεν αποπληρώναμε τα παλαιά χρέη). Από εδώ και στο εξής όμως, αυτό τελείωσε. Η Γερμανία το έχει δηλώσει κατηγορηματικά: «Δεν θα πάρετε ευρώ πάνω από το ποσό που χρειάζεστε για να αποπληρώνετε τα δανεικά σας.» Άρα, τα πράγματα είναι απλά: Η νέα δανειακή σύμβαση δεν θα καλύπτει καμία από τις νέες δαπάνες του ελληνικού δημοσίου. Οι μόνοι που θα πρέπει να αγωνιούν για το αν θα προχωρήσει ή όχι είναι οι δανειστές μας, συμπεριλαμβανόμενης της τρόικας (και ιδίως της ΕΚΤ) που δεν θα πάρει τα χρήματα του Μνημονίου Νο.1 παρά μόνο αν προχωρήσει το Μνημόνιο Νο.2! Περιληπτικά, είτε προχωρήσει το Μνημόνιο Νο.2 (με ή χωρίς επιτυχημένο PSI+) είτε όχι, το ελληνικό δημόσιο, από τούδε και στο εξής, δεν θα μπορεί να δανείζεται από την τρόικα για να πληρώνει μισθούς, συντάξεις, εξοπλισμούς, σχολεία, υγεία κλπ.
5. Αυτός ο φόβος είναι κατάλοιπο της προ ευρώ εποχής και εκτός θέματος σήμερα. Όταν είχαμε την δραχμή, οι επιχειρήσεις που εισήγαγαν είδη πρώτης ανάγκης (π.χ. πετρέλαιο) έπρεπε να κάνουν χρήση των αποθεμάτων συναλλάγματος της χώρας. Σήμερα, δεν έχουν κανέναν τέτοιο περιορισμό. Αγοράζουν από το εξωτερικό σε ευρώ, χρησιμοποιώντας τον δικό τους τραπεζικό λογαριασμό, και πουλάνε στην εγχώρια αγορά στο ίδιο νόμισμα. Το κράτος δεν παρεμβαίνει (ιδίως από τότε που τα διυλιστήρια και άλλοι οργανισμοί ιδιωτικοποιήθηκαν). Είναι σφάλμα να θεωρούμε ότι η πτώχευση του ελληνικού δημοσίου σημαίνει και πτώχευση της, π.χ., Πετρόλα.
6.  Όλοι θεωρούν δεδομένο ότι μια εξέλιξη σαν αυτή που πρεσβεύω (το εσκεμμένο ναυάγιο των διαπραγματεύσεων του PSI+ και η μη υπογραφή της νέας δανειακής συμφωνίας με την τρόικα) θα σημάνει, αυτομάτως, έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη. Όχι μόνο δεν είναι  δεδομένο κάτι τέτοιο αλλά, θα μου επιτρέψετε να πω, είναι αδύνατον να συμβεί. Έστω ότι το PSI+ ναυαγεί, το Μνημόνιο Νο.2 καθυστερεί και το ελληνικό δημόσιο αναβάλει την αποπληρωμή των ομολόγων του Μαρτίου. Πως θα εκδιωχθεί η χώρα από την ευρωζώνη; Πρώτον, δεν προβλέπεται μια τέτοια διαδικασία σε καμία Συνθήκη, ούτε και σε κάποιο νομικό κείμενο. Και να ψηφίσουν οι 16 υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης (κάτι το οποίο είναι απολύτως αδύνατον, καθώς τουλάχιστον η Ιρλανδία και η Πορτογαλία ξέρουν ότι μια τέτοια εξέλιξη ανοίγει το παράθυρο και για εκείνες) την εκπαραθύρωση της Ελλάδας από το ευρώ, μια τέτοια απόφαση δεν έχει κανένα νομικό αντίκρισμα. Δεύτερον, και να έβρισκαν νομικό τρόπο να το κάνουν, δεν θα το ήθελαν καθώς μια τέτοια κίνηση θα σφράγιζε την μοίρα ολόκληρης της ευρωζώνης: Τα spreads της Ιταλίας και των ομολόγων του EFSF θα πήγαιναν στα ουράνια, η Ιρλανδία θα αιμορραγούσε από μια μαζική απόδραση των αποταμιεύσεων που θα ανάγκαζε το Δουβλίνο να ορθώσει (παράνομα) τείχη στις μεταφορές κεφαλαίων κλπ κλπ. Τότε, θα με ρωτήσετε, γιατί η κα Merkel και η ίδια η ελληνική κυβέρνηση, από τον Οκτώβριο και μετά,  απειλούν ότι μία αποτυχία τους δίδυμου PSI+-Μνημονίου Νο.2 θα σήμαινε έξοδο της χώρας από το ευρώ; Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι πρόκειται περί μιας, κενής περιεχομένου, χυδαίας απειλής στην οποία αξίζει η περιφρόνηση από όλους μας.

Σας υποσχέθηκα ότι, αφού απαντήσω στις ενστάσεις, θα εξηγήσω γιατί το εσκεμμένο ναυάγιο του PSI+ θα ήταν το μη χείρον για την Ελλάδα και, παράλληλα, μια ευκαιρία για την ευρωζώνη να αποδράσει από την Κρίση. Θα αρχίσω από την Ευρώπη και θα κλείσω με τους λόγους που, μεταξύ όλων των δεινών που μας απειλούν, το ναυάγιο του PSI+ είναι η πιο ανώδυνη εξέλιξη για την πατρίδα μας.

Τα οφέλη της Ευρώπης από ένα ναυάγιο του PSI+

1. Η πυροδότηση των CDS, και οι απώλειες  των γαλλογερμανικών τραπεζών από μια ελληνική στάση πληρωμών, θα αναγκάσει την ευρωπαϊκή ηγεσία να αντιμετωπίσει (επί τέλους) την τραπεζική κρίση που μαίνεται στα σιωπηλά στην Βόρεια Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, δίνει στους ηγέτες του Βορρά (Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο και Γαλλία) την ευκαιρία και την δικαιολογία (απέναντι στους τραπεζίτες που τόσο φοβούνται οι πολιτικοί) να βάλουν το νυστέρι στο κόκκαλο – να απαιτήσουν ουσιαστική επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δηλαδή νέα κεφάλαια και όχι αύξηση του ποσοστού κεφαλαιοποίησης των τραπεζών με μείωση των δανείων που παρέχουν, κάτι που ενισχύει τους ανέμους της ύφεσης που πλήττει ολοένα και περισσότερο την Ευρώπη.

2. Θα υποχρεώσει την ΕΚΤ να αποδεχθεί ότι δεν είναι δυνατόν τα ελληνικά ομόλογα που διαθέτει εκείνη να είναι στο απυρόβλητο ενώ εκείνα που διαθέτει το ΙΚΑ μπορούν να κουρευτούν. Θα την υποχρεώσει να σταματήσει να προσποιείται ότι οι παρεμβάσεις της έχουν καθαρά νομισματικό χαρακτήρα και πως δεν είναι δική της δουλειά να βοηθά στην ορθολογική, κεντρική διαχείριση του δημόσιου χρέους της ευρωζώνης. Εν τέλει, θα είναι ένα σημαντικό βήμα στην απαραίτητη μεταμόρφωση της ΕΚΤ σε μια πραγματική Κεντρική Τράπεζα (όπως η Fed, Bank of England κλπ).
3. Το ναυάγιο της Μνημονιακής πολιτικής στην Ελλάδα, όπου και ξεκίνησε, αποτελεί προαπαιτούμενο για τον επανασχεδιασμό της ευρωπαϊκής πολιτικής αντιμετώπισης της Κρίσης της Ευρωζώνης. Όσο η «ελληνική πληγή» καλύπτεται με τσιρότα, τόσο οι ευρωπαίοι ηγέτες μας θα κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους με αποτέλεσμα να καταρρέει το σύμπαν γύρω τους, στις δικές τους κραταιές χώρες, την ώρα που εκείνοι σφυρίζουν αδιάφορα. Το ναυάγιο του PSI+, από αυτή την άποψη, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη σήμερα. Αμέσως μετά η Ευρώπη θα εξαναγκαστεί να αποφασίσει είτε να διαλύσει την ευρωζώνη είτε να την επανασχεδιάσει σε νέα, ορθολογική βάση.

Τα οφέλη της Ελλάδας από ένα ναυάγιο του PSI+

1. Στην τελευταία πρόταση έγραφα πως το ναυάγιο του PSI+ θα υποχρεώσει την Ευρώπη «να αποφασίσει είτε να διαλύσει την ευρωζώνη είτε να την επανασχεδιάσει σε νέα, ορθολογική βάση». Και στην μία και στην άλλη περίπτωση, η Ελλάδα θα έχει μια ευκαιρία να ξεφύγει από την σημερινή σκοτοδίνη. Όπως έχει γίνει πλέον (ελπίζω) σαφές σε όλους μας, η Κρίση στην Ελλάδα δεν μπορεί να ξεπεραστεί με νέα δάνεια υπό τον όρο της περεταίρω συρρίκνωσης του ΑΕΠ (την αυστηρή λιτότητα δηλαδή) και ενόσω η Ευρώπη τελεί υπό άρνηση, δημιουργώντας έτσι υφεσιακές συνθήκες σε ολόκληρη την ήπειρο. Στο βαθμό που το PSI+ δεν είναι παρά ένα φύλο συκής για την συνέχιση της πολιτικής αυτής, το ναυάγιό του είναι καθήκον της χώρας μας προς τον εαυτό της. Στο πλαίσιο του επανασχεδιασμού της ευρωζώνης που θα ακολουθήσει, θα μας δοθεί (για πρώτη φορά από τότε που ξέσπασε η Κρίση) η ευκαιρία να εκπονήσουμε ένα ρεαλιστικό Σχέδιο Απόδρασης.

2. Το ελληνικό δημόσιο, ό,τι και να γίνει με το PSI+, θα πρέπει από τώρα να αυτοχρηματοδοτείται. (Έχω αναφερθεί εδώ σε δύο τρόπους που μπορεί να επιτευχθεί η αυτοχρηματοδότηση για μια περίοδο έκτακτης ανάγκης.)  Αν η ίδια η ελληνική κυβέρνηση πάρει την απόφαση ότι από εδώ και εμπρός (και μέχρι η ευρωζώνη είτε να διαλυθεί είτε να επανασχεδιαστεί) το δημόσιο θα ζει από τα έσοδά του, απορρίπτοντας επί τέλους τις ψευδαισθήσεις ότι ο συνδυασμός PSI+ και Μνημονίου Νο.2 θα μας επιτρέψουν να έχουμε πρωτογενή ελλείμματα και στο μέλλον, θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός.

3. Δύο χρόνια τώρα, η οικονομία της χώρας μας έχει στεγνώσει από επενδύσεις. Βασικός παράγοντας είναι το «έργο» που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «Περιμένοντας την Πτώχευση». Σε μια χώρα όπου όλοι ρωτούν (αν και ξέρουν την απάντηση) «Τι θα γίνει; Θα την αποφύγουμε την πτώχευση;», κανείς δεν επενδύει. Σε μια χώρα όπου το ερώτημα «Τελικά θα πτωχεύσουμε;» ισοδυναμεί με το ερώτημα «Θα μας δώσουν την επόμενη δόση;», η στάση επενδύσεων είναι φυσιολογική. Για αυτό πρέπει να πυροδοτηθούν τα CDS, για αυτό τον λόγο πρέπει να ειπωθούν τα λόγια «στάση πληρωμών», «default» κλπ ώστε να μπει ένα τέλος σε αυτή την αγωνία που εγγυάται ότι, όσο διαιωνίζεται, κανένας, έλληνας ή ξένος, δεν πρόκειται ποτέ να επενδύσει. Σκεφτείτε το: Με μηδενικό κόστος για το ελληνικό δημόσιο (καθώς έτσι κι αλλιώς κανείς δεν θα του χρηματοδοτεί τα πρωτογενή του ελλείμματα πλέον, ούτε καν η τρόικα), θα έχουμε σταματήσει αυτό το σήριαλ με την χρεοκοπία. Θα έχει εξαγγελθεί στα πρωτοσέλιδα και θα γυρίσουμε σελίδα. Εντός του ευρώ. Και με μια Ευρώπη που θα αναγκαστεί να επιστρέψει στο σχεδιαστήριο με στόχο την αναδόμηση της ευρωζώνης.

Συμπερασματικά, το μήνυμά μου είναι τόσο απλό όσο και αντίθετο με όλα όσα μας βομβαρδίζουν: Το πατριωτικό και ευρωπαϊκό μας καθήκον είναι να οδηγήσουμε το PSI+ σε ναυάγιο ώστε να προβούμε σε μια αναβολή της αποπληρωμής των δανείων μας τον Μάρτιο (η οποία θα καταγραφεί ως χρεοκοπία και θα πυροδοτήσει τα CDS). Αντί για την «καταστροφή», που μας λένε ότι θα φέρει, ένα ναυάγιο των διαπραγματεύσεων του PSI+ θα δώσει στην Ελλάδα μια ύστατη (έστω και μικρή) ευκαιρία απόδρασης από την Κρίση και στην Ευρώπη ένα κίνητρο να επιστρέψει στον δρόμο του ορθολογισμού. Το ότι, δυστυχώς, οι ηγέτες μας μάλλον θα θριαμβολογήσουν άλλη μια φορά για μια δήθεν σημαντική «συμφωνία» θα πρέπει να μας προβληματίσει. Και να μας κάνει να αναρωτηθούμε: Γιατί τους ανεχόμαστε ακόμα;

ΠΗΓΗ http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=11915

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών

Γ. ΔΕΛΑΣΤΙΚ

ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΠΑΠΑΔΗΜΟΥ ΑΝ ΠΑΡΕΙ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ

Ινφογνώμων Πολιτικά:

Goldman Sachs: Η επενδυτική τράπεζα που κυβερνά τον κόσμο…

ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ:- ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΤΟ ΕΥΡΩΟΜΟΛΟΓΟ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΚΤ

PSI: Μια απάτη που ψάχνει νομιμοποίηση

13/01/2012

• Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
• Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς

Photo: ANVRecife

1 εικόνα

του Γιάνη Βαρουφάκη

Ετικέτες: οικονομική πολιτική,κούρεμα ομολόγων

Σύντομο ιστορικό του PSI

Εν αρχή ην η Απόλυτη Άρνηση. Αργότερα, η Άρνηση άρχισε να υποχωρεί κάτω από το βάρος της Πραγματικότητας. Υποχωρούσε όμως βασανιστικά αργά με αποτέλεσμα, όσο πέρναγε ο χρόνος, η Ελλάδα να απολέσει την όποια δυνατότητα είχε να ανακάμψει προτού να καούν πολλά «χλωρά» μαζί με τα «ξερά». Οι αντοχές της Άρνησης της Πραγματικότητας οδήγησαν στην μεταλαμπάδευση της Κρίσης σε όλη την ευρωζώνη, μετατρέποντας προβλήματα ρευστότητας σε πτωχεύσεις αρχικά στην Ιρλανδία, αργότερα στην Πορτογαλία κ.ο.κ. Ακόμα και σήμερα, η Άρνηση καλά κρατεί. Ίσως όμως το ελληνικό PSI να αποτελέσει τον προάγγελο του τέλους της. Αν όχι, είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς πως η ευρωζώνη θα επιβιώσει.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η Απόλυτη Άρνηση ξεκίνησε πριν δυο χρόνια με εκείνο το τριπλό Nein την εποχή που η ελληνική οικονομία μπήκε στην σκοτοδίνη του δημόσιου χρέους, της ύφεσης και της στάσης επενδύσεων: Nein στην διάσωση, nein σε σοβαρή μείωση επιτοκίων, nein στο κούρεμα (ή αναδιάρθρωση ή μερική στάση πληρωμών). [1] Μερικούς μήνες μετά, τον Μάη του 2010, όταν οι χρηματαγορές ήρθαν πρόσωπο με πρόσωπο με την ασφυξία, ένα από τα τρία nein απεσύρθη: Το ελληνικό Μνημόνιο και η δανειακή σύμβαση-βουνό (των €110 δις) ήταν γεγονός. Όμως τα άλλα δύο nein παρέμεναν: Τα επιτόκια παρέμειναν απαγορευτικά για το ελληνικό δημόσιο και, βέβαια, ούτε κουβέντα για κούρεμα του χρέους.

Μερικούς μήνες αργότερα, όταν έγινε πασιφανές ότι η ασθένεια είχε μεταφερθεί στο Σμαραγδένιο Νησί, καθ’ οδόν για την Ιβηρική Χερσόνησο, η Γερμανία αποφάσισε ότι ένα δεύτερο, από τα αρχικά τρία, nein έπρεπε να αποσυρθεί: Προβλέφθηκαν κουρέματα για το χρέος των «πεσόντων» κρατών –μελών που όμως αναβλήθηκαν μέχρι το προσωρινό ταμείο διάσωσης, το EFSF, να αντικατασταθεί από τον μόνιμο μηχανισμό, το ESM, το 2013. Πέρασαν άλλοι οκτώ μήνες έως ότου, τον Ιούλιο του 2011, φτάσαμε σε ένα νέο κομβικό σημείο: Το κούρεμα του ελληνικού χρέους ανακοινώθηκε, μόνο που του δόθηκε ένα νέο Οργουελιανό ακρώνυμο: PSI το ονόμασαν [2] ώστε να ακούγεται σαν κάτι που σκαρφίστηκαν οι ίδιοι οι ιδιώτες-δανειστές του ελληνικού κράτους.

Η κεντρική ιδέα ακουγόταν λογική: Γιατί να πρέπει να σηκώσουν το βάρος της διάσωσης του ελληνικού (και αργότερα του Ιρλανδικού, Πορτογαλικού κλπ δημοσίου) μόνον οι φορολογούμενοι των πλεονασματικών κρατών; Γιατί να μην αναλάβουν μέρος του βάρους και οι άπληστοι τραπεζίτες οι οποίοι τόσα χρόνια δάνειζαν με το αζημίωτο τα ανόητα κράτη (την ώρα που γνώριζαν καλά την επισφαλή κατάσταση των δημοσιονομικών τους); Πως αλλιώς θα τους δινόταν ένα μάθημα κι ένα κίνητρο την επόμενη φορά να προσέχουν σε ποιον δανείζουν; Αυτό το επιχείρημα ακουγόταν εύηχο στην Ομοσπονδιακή Βουλή του Βερολίνου, στο Παρίσι, στην Αθήνα ακόμα, οπουδήποτε υπήρχε ένα κοινό το οποίο με χαρά άκουγε λόγια που υπόσχονταν μια κάποια τιμωρία των τραπεζών οι οποίες με την αλόγιστη συμπεριφορά τους, τόσα χρόνια, διακινδύνευσαν το βιοτικό επίπεδο των αναπτυγμένων χωρών δανείζοντας με χρήμα τοξικό, χωρίς ειρμό και μέτρο, τόσο τον ιδιωτικό όσο και τον δημόσιο τομέα.

Αλίμονο όμως, στην Εποχή της Τραπεζοκρατίας [3], ακόμα και ένα «βαθύ» κούρεμα των χρεών προς τις τράπεζες μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί επικερδές για τα πιο σκοτεινά και απεχθή μέρη του αχαλίνωτου τραπεζικού και παρατραπεζικού συστήματος. Πράγματι, μόλις ανακοινώθηκε το ελληνικό PSI τον Ιούλιο του 2011, το σκιώδες τραπεζικό σύστημα (τα hedge funds, τα λεγόμενα «οχήματα ειδικού σκοπού» ή special vehicles κλπ) έζησαν στιγμές μεγάλης δόξας. Πως; Αγόρασαν μαζικά ελληνικά ομόλογα, σε τιμές εξευτελιστικές, δηλαδή στο 30% της ονομαστικής τους αξίας, με σκοπό να τα ανταλλάξουν με νέα ελληνικά ομόλογα (του Αγγλικού δικαίου όμως) τα οποία, παρά την πολύ πιο μακρά διάρκειά τους, προβλεπόταν να έχουν (διαχρονική) αξία πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που κατέβαλαν για να αγοράσουν τα παλαιά. Επρόκειτο για ένα ιδιαίτερα επικερδές (για τους ιδιώτες)… κούρεμα! Να γιατί τελικά η Συμφωνία της 21ης Ιουλίου ήταν μια τρύπα στο νερό και το πρώτο PSI ναυάγησε: Από τη μία το ελληνικό δημόσιο δεν θα είχε κανένα κέρδος (και μόνο τα hedge funds θα έκαναν πάρτι) ενώ από την άλλη η ύφεση πήρε νέα τροπή πολύ γρήγορα και μάλιστα τόσο ειδεχθή που εντός του καλοκαιριού οι ηγέτες μας αναγκάστηκαν, εν μέσω των διακοπών τους, να παραδεχθούν ότι η «λύση» του Ιουλίου δεν ήταν παρά επιδείνωση του προβλήματος.

Το περασμένο φθινόπωρο, λοιπόν, οι πεφωτισμένοι ηγέτες μας αναγκάστηκαν να βρουν μια νέα «οριστική λύση». Έκατσαν και σκέφτηκαν ότι τελικά χρειάζεται ένα ακόμα βαθύτερο κούρεμα, έτσι ώστε και να μην ανταμειφθούν τα hedge funds και το ελληνικό δημόσιο να ανακουφιστεί από ένα σημαντικό μέρος του χρέους. Έτσι γεννήθηκε το δεύτερο PSI, το PSI Mk2. Πρώτο θύμα του PSI Mk2 ήταν, ως γνωστόν, ο Γιώργος Παπανδρέου ο οποίος φάνηκε ανίκανος να το προωθήσει, έχοντας ήδη σπαταλήσει την προηγούμενη διετία ό,τι πολιτικό κεφάλαιο είχε. Ο αντικαταστάτης του, που παρεμπιπτόντως έως και τρεις μέρες πριν την πρωθυπουργοποίησή του διερρήγνυε τα  ιμάτιά του ότι το PSI δεν είναι «ούτε αναγκαίο ούτε και επιθυμητό», ανέλαβε την μετατροπή του PSI Mk2 ως τον νέο εθνικό στόχο, ως τον φάρο που θα οδηγήσει την χώρα από την πυκνή ομίχλη της Κρίσης, ως τον λόγο για τον οποίο πρέπει να τον εμπιστευτούμε, να τον στηρίξουμε, να τον δοξάσουμε.

Επί της ουσίας, το PSI Mk 2 προέβλεπε το εντυπωσιακό κούρεμα του 50% στην ονομαστική αξία των ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες και οι παρατράπεζες (όχι όμως και η ΕΚΤ). Προέβλεπε μάλιστα την αντικατάσταση  των παλαιών ομολόγων με νέα ομόλογα μισής ονομαστικής αξίας και πολύ μακρύτερης διάρκειας. Αυτό σημαίνει ότι, δεδομένου ότι τα επιτόκια των νέων ομολόγων δεν θα ξεπερνούσαν το 5% με 6%, η διαχρονική αξία των νέων ομολόγων (που θα αντικαταστούσαν τα παλαιά) δεν θα ξεπερνούσε το 40% των παλαιών. Με απλά λόγια, οι ομολογιούχοι του ελληνικού δημοσίου θα αποδέχονταν, και μάλιστα εθελοντικά, να χάσουν 60 λεπτά για κάθε ένα ευρώ χρέους. Γιατί εθελοντικά; Από την μεριά της ΕΕ, η εθελοντική φύση του κουρέματος επιβλήθηκε ώστε να μην πυροδοτηθούν τα ασφάλιστρα CDS που έχουν εκδώσει άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες σε περίπτωση υποχρεωτικού κουρέματος (κάτι που θα έβαζε σε δύσκολη θέση τις τράπεζες-εκδότες των CDS). Από την μεριά των τραπεζιτών, αποδέχθηκαν τον χαρακτηρισμό του κουρέματος ως εθελοντικού γιατί απειλήθηκαν με πλήρη στάση πληρωμών. [Έτσι κι αλλιώς, οι πιο πολλοί εξ αυτών (με εξαίρεση της ελληνικές τράπεζες, οι οποίες όμως επιβιώνουν από την «γενναιοδωρία» της ΕΚΤ) είχαν αγοράσει αυτά τα ομόλογα κοψοτιμής…]

Η βασική αρχή της Πτωχοτραπεζοκρατίας είναι: Ουδέν κακόν αμιγές τεράστιων κερδών. Ακόμα και την στιγμή που αντιμετωπίζουν ένα βαθύ κούρεμα, οι επιτήδειοι βρίσκουν κάτι που τους κάνει να χαμογελούν πλατιά. Στην περίπτωση του PSI Mk 2, τα χαμόγελά τους εξηγούνται από δύο λόγους: Πρώτον, όπως είναι γνωστό, οι περισσότεροι των εναπομεινάντων ομολογιούχων τα αγόρασαν περίπου στο 30% της αξίας τους. Εάν το PSI Mk2 επιφέρει ένα κούρεμα μικρότερο του 70%, και πάλι κερδισμένοι είναι. Δεύτερον, οι διευθύνοντες των παρατραπεζών (των hedge funds και των ειδικών οχημάτων που έχουν ιδρύσει στο σκοτάδι οι μεγάλες τράπεζες) είχαν μια νέα φαεινή ιδέα: Δεδομένης της πρεμούρας της ΕΕ να αποτραπεί η πυροδότηση των CDS, και για αυτό να χαρακτηριστεί τα κούρεμα εθελοντικό, τι σταματά τα hedge funds να αγοράσουν κι άλλα ελληνικά ομόλογα και να πουν «Κύριοι εμείς δεν δεχόμαστε το κούρεμα εθελοντικά. Αν θέλετε να μας κουρέψετε, κάντε το. Όμως τότε, καθώς θα μας κουρέψετε υποχρεωτικά, θα καταφύγουμε στο ISDA, στα δικαστήρια αν χρειαστεί, ζητώντας την πυροδότηση των CDS”;

Ήδη, ένα μεγάλο hedge fund αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση δηλώνοντας ότι θα κάνει ακριβώς αυτό: Θα εκκινήσει δικαστική διαδικασία για να πάρει το 100% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων. Πρόκειται βέβαια για κίνηση τακτικής που στόχο έχει να εκβιάσει ένα πολύ μικρότερο κούρεμα που θα τους αποφέρει μεγάλα κέρδη (δεδομένου ότι έχουν αγοράσει πάμφθηνα τα ελληνικά ομόλογα). Ένα είναι σίγουρο: Όσο η ΕΕ επιμένει στο εθελοντικό κούρεμα, στο PSI, την διαπραγματευτική ισχύ την έχει το παρατραπεζικό, σκιώδες χρηματοπιστωτικό, σύστημα.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι δεν θα έχουμε σύντομα μια φανφαρόνικη ανακοίνωση κάποιας συμφωνίας ελληνικής κυβέρνησης και τραπεζιτών για το PSI Mk2. Είναι πολύ πιθανόν να έχουμε. Δεν θα σημαίνει όμως τίποτα αξιόλογο στην πράξη. Για να το πω απλά, το PSI Mk2 είναι ήδη, επί της ουσίας, νεκρό γράμμα – ακριβώς όπως ήταν και το PSI Mk1. Τα καμώματα των παρατραπεζών (πίσω από τις οποίες κρύβονται και πολλές μεγάλες τράπεζες), συν η προβλέψιμη χειροτέρευση της ελληνικής οικονομίας, έχουν εξασφαλίσει την αποτυχία του νέου «σταθεροποιητικού» προγράμματος το οποίο, όπως η κυβέρνηση παραδέχεται, στηρίχθηκε στο… PSI Mk 2.

Τις επόμενες μέρες, οι διαπραγματεύσεις μπορεί να συνεχιστούν κανονικά, η ανακοίνωση της συμφωνίας να γίνει με τυμπανοκρουσίες, όμως, στην πραγματικότητα, ο στόχος της μείωσης (μέσω του PSI Mk 2) του δημόσιου χρέους μας, έως το 2020, στο 120% του ΑΕΠ είναι απολύτως άπιαστος. Κι αν δεν με πιστεύετε, ότι η όλη ιστορία με το PSI απέτυχε παταγωδώς, θυμηθείτε πως την 9η Δεκεμβρίου η ΕΕ αποφάσισε ότι τέρμα τα PSI – ότι το δικό μας θα είναι το τελευταίο. Λάθος ήταν και πέρασε. Έλα όμως που εδώ, στην πιο δοκιμαζόμενη χώρα, ακόμα  μας το παρουσιάζουν ως την βασική στρατηγική εξόδου από την Κρίση!

Και τώρα;

Η χρονιά ξεκίνησε με μια ενδιαφέρουσα και αξιοπρόσεκτη παρέμβαση από τον Αθανάσιο Ορφανίδη, τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και μέλους του Συμβουλίου της ΕΚΤ. Σε επιστολή που δημοσιεύτηκε στους Financial Times της 5ης Ιανουαρίου, ο κ. Ορφανίδης έγραψε: «Οι αγορές δημόσιου χρέους βασίζονται στην εμπιστοσύνη», ουσιαστικά ασκώντας κριτική στους πολιτικούς ηγέτες της ευρωζώνης αναφερόμενος σε μια «…συλλογική αποτυχία των διαμορφωτών της πολιτικής της ευρωζώνης.» Έως εδώ πολύ όμορφα. Όσο για το PSI, ο κ. Ορφανίδης επανέλαβε αυτό που πολλοί λένε: Σηματοδότησε στους επενδυτές, ιδίως στους εκτός Ευρώπης, ότι «το δημόσιο χρέος της ευρωζώνης δεν πρέπει πλέον να θεωρείται ασφαλές και πως δεν υπάρχει πλέον η σιγουριά πως θα αποπληρωθεί στο ακέραιο». Όπως έχω επανειλημμένα γράψει στο protagon.gr από τότε που ανακοινώθηκε τον περασμένο Ιούλιο το πρώτο PSI, έτσι και ο κ. Ορφανίδης θεωρεί πως το ελληνικό PSI αντί να τιμωρεί τους πιο «ένοχους» του τραπεζικού συστήματος, τις παρατράπεζες και τις τράπεζες που κρύβονται πίσω τους, τους έδωσε πάτημα να επιδοθούν σε νέες κερδοσκοπικές περιπέτειες. [Και εκείνος αναφέρει πως τα διάφορα funds αγόρασαν ελληνικά ομόλογα μεταξύ 35 και 40 λεπτών το ευρώ και τώρα επιμένουν να τηρηθούν συμφωνίες που θα τους αποφέρουν θεαματικά κέρδη.]

Βέβαια, οι κακεντρεχείς θα πουν, και ίσως να έχουν δίκιο, ότι ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου είναι λογικό να καταφέρεται εναντίον του PSI, του οποιουδήποτε κουρέματος του ελληνικού δημόσιου χρέους, καθώς οι κυπριακές ιδιωτικές τράπεζες κινδυνεύουν να βουλιάξουν από τα ελληνικά ομόλογα τα οποία, αν κουρευτούν βάναυσα, θα τις οδηγήσουν στα πρόθυρα της πτώχευσης. Παρόλο που έχει μια βάση το επιχείρημα αυτό, δεν είναι αυτός ο λόγος που η άποψη του κ. Ορφανίδη πάσχει. Πάσχει επειδή ο κ. Ορφανίδης κάνει το ίδιο λάθος που κάνουν τα τελευταία δύο χρόνια η κα Merkel, ο κ. Sarkozy και, βεβαίως, η ελληνική κυβέρνηση: Θεωρούν πως το πρόβλημα με το ελληνικό δημόσιο χρέος μπορεί να αντιμετωπιστεί ανεξάρτητα από (α) την βαθειά κρίση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, και (β) το πρόβλημα χρέους των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης. Η αλήθεια όμως είναι ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εκτός μιας συνολικής λύσης στο πλαίσιο της οποίας να αντιμετωπίζονται τα (α) και (β) και που αντιμετωπίζει την ύφεση που πλήττει πλέον ολόκληρη της Ευρώπη.

Το βασικό αποδεικτικό στοιχείο του περιορισμένου οπτικού πεδίου του κ. Ορφανίδη, που εξ αιτίας του μειώνεται το ειδικό βάρος της (κατά τα άλλα εύλογης) κριτικής που ασκεί στο ελληνικό PSI, είναι η εναλλακτική λύση που προτείνει: Η Ελλάδα, λέει στην επιστολή του ο κ. Ορφανίδης, αντί για PSI χρειάζεται νέα 30ετή δάνεια με επιτόκιο 3%. Το πρόβλημα με την σκέψη αυτή είναι ότι, όπως έγραψα πιο πάνω, δεν λαμβάνει υπ’ όψη την συστημικότητα της Κρίσης. Π.χ. δεν είναι δυνατόν να πιστέψει κανείς πως θα μπορούσε η Ευρώπη να συναινέσει σε 30ετή δάνεια με 3% επιτόκιο για την Ελλάδα χωρίς παράλληλα να χορηγούνται αντίστοιχα δάνεια στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, ακόμα και στο Βέλγιο. Και δεν είναι δυνατόν να λείπει η πρόβλεψη επανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών που χρειάζονται τουλάχιστον μισό τρις ευρώ (όχι σε δάνεια από την ΕΚΤ αλλά σε νέα κεφάλαια). Οπότε το ερώτημα τίθεται; Που θα βρεθούν τα περίπου τρία τρις που χρειάζονται για αυτόν τον σκοπό; Ο κ. Ορφανίδης δεν απαντά αλλά, με την σιωπή του, αφήνει να εννοηθεί πως θα βρεθούν με την έκδοση ευρωομολόγου. Καθώς, από αυτές τις σελίδες, επιχειρηματολογώ υπέρ της έκδοσης ευρωομολόγου πολύ, πολύ καιρό, δεν θα διαφωνήσω. Όμως το ερώτημα τίθεται εκ νέου: Τι είδους ευρωομόλογα θέλουμε;

Πώς η αποτυχία του PSI ξαναφέρνει στο προσκήνιο την πρότασή μας

Καταλήγουμε, λοιπόν, στο κοινό συμπέρασμα (τουλάχιστον ο κ. Ορφανίδης και ο υπογράφων) ότι αντί για PSI και πράσινα άλογα, η ευρωζώνη χρειάζεται ευρωομόλογα εδώ και τώρα. Τι είδους όμως; Σίγουρα δεν θέλουμε ευρωομόλογα που θα εκδίδουν από κοινού τα κράτη-μέλη (jointly and severally issued eurobonds, όπως αναφέρονται διεθνώς). Γιατί; Για τους λόγους που θα σας εξηγήσει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον η κα Merkel: επειδή τέτοιου είδους ευρωομόλογα, καθώς θα τα εγγυάται και η Γερμανία αλλά και η Ελλάδα, θα έχουν επιτόκια μεταξύ των γερμανικών και των ελληνικών – δηλαδή επιτόκια τα οποία θα είναι πολύ υψηλά για την Γερμανία και όχι αρκετά χαμηλά για την Ελλάδα.

Τι εναλλακτική υπάρχει; Μία εναλλακτική θα ήταν να είχαμε, όπως οι ΗΠΑ, ένα Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο θα εξέδιδε ευρωομόλογα εκ μέρους της ευρωζώνης και χωρίς εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη. Τέτοιο υπουργείο ούτε έχουμε ούτε και μπορούμε να αποκτήσουμε  στο χρονικό διάστημα που μένει πριν την τελική κατάρρευση της ευρωζώνης. Οπότε; Οπότε μένει η λύση που προτείνουμε σχεδόν δύο χρόνια με τον Stuart Holland: Έκδοση ευρωομολόγων από την ΕΚΤ, χωρίς την παραμικρή εγγύηση για αυτά από την Γερμανία ή οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος. (Βλ. εδώ για την παρουσίαση της (δεύτερης έκδοσης της) πρότασης αυτής στο protagon, εδώ για την αγγλική έκδοση και εδώ για μια αντιπαράθεση επ’ αυτής με τον κ. Α. Κούτρα.)

Εναλλακτικές προτάσεις υπάρχουν βέβαια και άλλες. [3] Όμως, σε τελική ανάλυση, η μόνη που μπορεί (κατά την γνώμη μου) να αποτελέσει συνολική λύση (όπως απαιτεί η συστημικότητα της Κρίσης) δεν μπορεί παρά να προβλέπει έκδοση ομολόγων, εκ μέρους της ευρωζώνης στο σύνολό της, από την ΕΚΤ, ομόλογα τις αποπληρωμές των οποίων βεβαίως θα αναλάβουν τα κράτη-μέλη αλλά με τα χαμηλά επιτόκια που μόνο η ΕΚΤ μπορεί να εξασφαλίσει.

Επίλογος

Το ελληνικό PSI εξ αρχής ήταν ένα λάθος σε αναζήτηση εκλογίκευσης και πολιτικής νομιμοποίησης. Έδωσε, από τον περασμένο Ιούλιο, πεδίο δράσης λαμπρό στο παρατραπεζικό σύστημα εις βάρος της Ελλάδας και της Ευρώπης, υποβοηθώντας την Κρίση να εξαπλωθεί πιο βίαια και σε μεγαλύτερο πλάτος και βάθος.

Το ερώτημα είναι: Τι εναλλακτική υπάρχει; Θεωρώ ότι η πρότασή μας για ομόλογα έκδοσης της ΕΚΤ εξακολουθεί να αποτελεί την βάση της μοναδικής ευκαιρίας που έχει τόσο η Ελλάδα όσο και η ευρωζώνη να ξεπεράσουμε όλοι μαζί την Κρίση.

Πρόσφατα, είχα μια συζήτηση με στέλεχος της Goldman Sachs. Ξαφνιάστηκα, και σας ομολογώ ότι ένιωσα άβολα, όταν τον άκουσα να μου λέει ότι συμφωνεί με την πρότασή μας. Με τον γνωστό κυνισμό που αποτελεί άλλωστε σήμα κατατεθέν της εταιρείας του, πρόσθεσε το εξής ενδιαφέρον επιχείρημα: «Σε τελική ανάλυση, η λύση που προτείνετε θα εφαρμοστεί θέλουν δεν θέλουν. Όταν η ΕΚΤ θα έχει επωμιστεί, λίγο-λίγο, πολλά ομόλογα-σκουπίδια [σημ. αναφερόταν στα ελληνικά, ιρλανδικά, ιταλικά κ.ο.κ. ομόλογα], για να πάρει κι άλλα θα αναγκαστεί να δανειστεί ώστε να συνεχίσει να τα αγοράζει [σημ. εδώ εννοούσε ότι η Γερμανία δεν θα την άφηνε να τυπώνει κι άλλο χρήμα]. Μόλις αυτός ο δανεισμός επισημοποιηθεί, τα ευρωομόλογα έκδοσης ΕΚΤ που προτείνετε θα είναι γεγονός και, σύντομα, η ΕΚΤ θα ζητήσει από τα κράτη-μέλη τα οποία βοηθά αγοράζοντας τα ομόλογά τους δεύτερο χέρι να αρχίσουν να τα εξυπηρετούν, να τα αποπληρώνουν.» Όπως έλεγε και ο Marlow, ο Μεφιστοφελής έχει τις καλύτερες μελωδίες…

[Για μια αγγλική έκδοση του πιο πάνω άρθρου πατήστε εδώ.]

Σημειώσεις

[1] Υπήρχε κι ένα τέταρτο nein το οποίο όμως ποτέ δεν αρθρώθηκε το 2010: Nein στην έξοδο από την ευρωζώνη.
[2] Private Sector Initiative/Participation/Involvement
[3] Εδώ αναφέρομαι στο ιδιόμορφο καθεστώς που γέννησε το Κραχ του 2008 στο οποίο την μέγιστη εξουσία επί των πλεονασμάτων που παράγονται την έχουν οι τραπεζίτες με τις μεγαλύτερες ζημίες. Βλ. το Λεξιλόγιο Κρίσης μου (Εκδόσεις Ποταμός) ή το βασικό επιχείρημα στο αγγλικό βιβλίο μου Global Minotaur.

[4] Μια πρόσφατη τέτοια πρόταση παρουσιάστηκε από τον κ. Γιώργο Ζεστό σε άρθρο του στην Καθημερινή: Η Ελλάδα θα μπορούσε να εκδίδει ομόλογα με εγγυήσεις της ΕΚΤ πληρώνοντας στην ΕΚΤ ένα μικρό ασφάλιστρο. Έχει ενδιαφέρον να προσέξουμε ότι η πρόταση Ζεστού έχει πολλά κοινά με την δική μας πρόταση. Η ιδέα του κ. Ζεστού είναι να εγγυάται στους επενδυτές η ΕΚΤ την αποπληρωμή των ομολόγων των κρατών-μελών. Η διαφορά είναι ότι η δική μας πρόταση (i) δίνει περισσότερες εγγυήσεις στην ΕΚΤ ότι τα κράτη-μέλη θα τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους (καθώς οι αποπληρωμές των κρατών γίνονται κατ’ ευθείαν προς την ΕΚΤ, με τα δάνεια αυτά να έχουν προτεραιότητα αποπληρωμής σε σχέση με όλα τα άλλα) και (ii) είναι ελκυστικότερη για τους ξένους (ιδίως τους εξ Ασίας) επενδυτές οι οποίοι σίγουρα προτιμούν να αγοράζουν ομόλογα έκδοσης της ΕΚΤ παρά του ελληνικού δημοσίου (κι ας τα εγγυάται η ΕΚΤ).

Το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη "Κρίσης λεξιλόγιο" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός. 


ΠΗΓΗ http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=11731

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών