Νότης Μαριάς: «Μνημόνιο Μέρκελ» για την Ευρωζώνη
 |
του Νότη Μαριά*
Το «Σχέδιο Μέρκελ», που παρουσιάσαμε στα «Επίκαιρα», τ. 33ο, στις 3/6/2010, έχει αρχίσει πλέον να ξεδιπλώνεται σε όλες του τις πτυχές. Στηρίζεται στην αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και στις πολιτικές λιτότητας που είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση και ως εκ τούτου σε μόνιμη αδυναμία να περιορίσουν τα ελλείμματα και τα χρέη τους.
Η Μέρκελ, μαζί με τον πιστό της σύμμαχο σ’ αυτή τη φάση Νικολά Σαρκοζί και ακολουθώντας την προσφιλή της τακτική, ανακοίνωσε την Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2011, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στους υπόλοιπους ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ το «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» στο οποίο είχε καταλήξει. Το σύμφωνο «στοχεύει στην υιοθέτηση κοινών αρχών και κανόνων στην κοινωνική ασφάλιση, στην πολιτική μισθών και στη φορολογία των επιχειρήσεων» (Αντ. Καρακούσης, Το Βήμα, 6/2/2011, σελ. Α4).
Πάντως η Μέρκελ είχε φροντίσει να ενημερώσει λίγες μέρες πριν και τον Μπαρόζο, ο οποίος παρά ταύτα δεν μπορούσε να κρύψει τον εκνευρισμό του, αφού το «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» επί της ουσίας περιθωριοποιεί την Επιτροπή και της αναθέτει απλά το ρόλο του επιτηρητή της εφαρμογής του συμφώνου.
Το «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» αποτελεί έναν από τους βασικούς όρους που έχει θέσει η Μέρκελ προκειμένου να προχωρήσει στην αποφασιστική ενίσχυση των κεφαλαίων αλλά και του ρόλου του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) το οποίο μετά το 2013 θα μετατραπεί σε ένα είδος Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου κατά τα πρότυπα του ΔΝΤ και με την ενεργό συμμετοχή του ΔΝΤ.
«Κινεζοποίηση» της Ευρωζώνης
Το «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας», το οποίο κατά τη Μέρκελ θα πρέπει να κινηθεί σε έξι βασικούς άξονες, επί της ουσίας οδηγεί σε «κινεζοποίη ση» της Ευρωζώνης προκειμένου να μπορέσει να την καταστήσει δήθεν ανταγωνιστική στην παγκόσμια οικονομία.
Για το λόγο αυτό η Μέρκελ επιδιώκει:
1. Να θεσπιστεί «φρένο χρέους» κατά το γερμανικό πρότυπο. Στόχος, το ξεχαρβάλωμα του κοινωνικού κράτους και ιδίως των δημοσίων συστημάτων υγείας.
2. Να μειωθούν οι μισθοί μέσω της αποσύνδεσης των μισθολογικών αυξήσεων από τον πληθωρισμό.
3. Να απαγορευτεί η συνταξιοδότηση πριν τα 67.
4. Να εναρμονιστούν τα φορολογικά συστήματα και κυρίως η φορολογία επιχειρήσεων.
5. Να δημιουργηθούν θεσμοί για την αντιμετώπιση των τραπεζικών κρίσεων.
6. Να ενισχυθεί η κινητικότητα στην εργασία.
Στην ουσία πρόκειται για ένα «ευρωπαϊκό Μνημόνιο», το οποίο οφείλουν μέσα σε δώδεκα μήνες να εφαρμόσουν τουλάχιστον οι χώρες της Ευρωζώνης (Der Spiegel, 31/1/2011) αλλά και όσες άλλες από τις χώρες της ΕΕ το επιθυμούν. Μάλιστα, όπως αποκαλύφθηκε (Der Spiegel, 31/1/2011), η μη τήρηση του «ευρωπαϊκού Μνημονίου» θα επιφέρει και κυρώσεις για τα απείθαρχα μέλη, οι οποίες σε αυτή τη φάση δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί επακριβώς.
Εργασιακό Νταχάου - Αύξηση των εξαγωγών
Σύμφωνα με το «Μνημόνιο Μέρκελ», ακρογωνιαίος λίθος της δήθεν οικονομικής ανάπτυξης της Ευρωζώνης πρέπει να θεωρούνται η ενίσχυση του ενδοευρωπαϊκού εμπορίου και οι ευρωπαϊκές εξαγωγές σε τρίτες χώρες.
Προκειμένου, λοιπόν, τα ευρωπαϊκά προϊόντα να καταστούν ανταγωνιστικά στο εξωτερικό, θα πρέπει να μειωθούν οι μισθοί σε όλη την Ευρωζώνη και να ξεχαρβαλωθεί το κοινωνικό κράτος. Μάλιστα, αφού κατά το «Μνημόνιο Μέρκελ» οι αυξήσεις των μισθών θα είναι χαμηλότερες από την αύξηση του πληθωρισμού, επί της ουσίας θα οδηγούμαστε σε μια συνεχή ετήσια μείωση μισθών.
Η Μέρκελ επισήμανε στους υπόλοιπους ηγέτες της ΕΕ ότι, ακολουθώντας το μοντέλο της καθήλωσης των μισθών, η Γερμανία κατάφερε να μετατραπεί σε παγκόσμια εξαγωγική δύναμη. Μάλιστα το 2010, κι ενώ η κρίση χρέους μάστιζε την Ευρωζώνη, η Γερμανία πέτυχε τη μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγών της τα τελευταία είκοσι χρόνια, δηλαδή από τότε που έγινε η ενοποίηση των δύο Γερμανιών.
Οικονομική διακυβέρνηση
Σύμφωνα με τη Μέρκελ, το «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» θα συμπληρωθεί από τα υπόλοιπα μέτρα τα οποία αποφάσισε το δίδυμο Μέρκελ - Σαρκοζί στην Ντοβίλ στις 18 Οκτωβρίου 2010 και τα οποία υιοθέτησε αυθημερόν η Ειδική Ομάδα για την ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση υπό τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπάι.
Στη συνέχεια, τα μέτρα αυτά προτάθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεδρίασε στις Βρυξέλλες στις 28 και 29 Οκτωβρίου 2010, το οποίο και τα υιοθέτησε πλήρως.
Άλλωστε η Μέρκελ άργησε μεν αλλά εντέλει κατάλαβε ότι έπρεπε να εγκαταλείψει το γερμανικό οικονομικό εθνικισμό και να στραφεί προς την ενίσχυση της «οικονομικής διακυβέρνησης», αφού είναι αδύνατο να υπάρξει «Νομισματική Ένωση» χωρίς «Οικονομική Ένωση».
Η σύνθεση της Ειδικής Ομάδας για την οικονομική διακυβέρνηση ήταν σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο, αφού εκ μέρους των κρατών-μελών συμμετείχαν τα μέλη του Ecofin, με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να δίνει τον τόνο, εκ μέρους της Επιτροπής ο Όλι Ρεν, εκ μέρους της Ευρωομάδας ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και εκ μέρους της ΕΚΤ ο Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο οποίος ήταν και ο μοναδικός που δεν συντάχθηκε με όλες τις αποφάσεις της Ειδικής Ομάδας.
Η Ειδική Ομάδα συνεδρίασε έξι φορές συνολικά στο διάστημα 21/5/2010 έως 18/10/2010 και υποβοηθήθηκε στο έργο της από την Προπαρασκευαστική Επιτροπή (Σέρπα) της Ειδικής Ομάδας η οποία εργάστηκε εντατικά στο διάστημα 1/6/2010-12/10/2010 πραγματοποιώντας επτά συνεδριάσεις. Στην Ειδική Ομάδα υπέβαλαν σχετικές προτάσεις η Επιτροπή, η ΕΚΤ και δεκαεπτά κράτη-μέλη, όχι όμως και η Ελλάδα, η οποία εκπροσωπείτο από τον υπουργό Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου, που κατά τη γνώμη μας όφειλε να υποβάλει σχετικές προτάσεις ενόψει της κρίσιμης θέσης στην οποία βρέθηκε η χώρα μας εξαιτίας και της αδυναμίας λειτουργίας των οργάνων της ΕΕ.
Τα μέτρα για την οικονομική διακυβέρνηση που τελικά υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεδρίασε στις Βρυξέλλες στις 28 και 29 Οκτωβρίου 2010 επικεντρώνονται σε πέντε βασικούς πυλώνες που έχουν ως εξής:
1) Ευρύτερη οικονομική εποπτεία με τη δημιουργία μηχανισμού μακροοικονομικής εποπτείας που θα αποτελεί συμπλήρωμα του Συμφώνου Σταθερότητας. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί ο οικονομικός πυλώνας της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Στην ουσία θα συνιστά ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης που θα εντοπίζει τον κίνδυνο διογκώσεων της αγοράς ακινήτων (φούσκας) ή μη βιώσιμων μοντέλων του ισοζυγίου πληρωμών ή τις ισχυρές αποκλίσεις στην ανταγωνιστικότητα.
2) Μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία με περαιτέρω ενίσχυση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
3) Βαθύτερο και ευρύτερο συντονισμό, κυρίως μέσω του «ευρωπαϊκού εξαμήνου».
4) Πλαίσιο για τη διαχείριση κρίσεων. Έτσι η Ειδική Ομάδα πρότεινε να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός επίλυσης κρίσεων για τη Ζώνη του Ευρώ. Ο εν λόγω μηχανισμός θα πρέπει να διαθέτει την ικανότητα να αντιμετωπίζει τις διαταραχές στο χρηματοπιστωτικό τομέα και να αποτρέπει τη μετάδοσή τους από τη μια χώρα στην άλλη.
5) Ισχυρότεροι θεσμοί σε εθνικό επίπεδο με τη χρήση ή τη δημιουργία δημόσιων θεσμών ή φορέων για την παροχή ανεξάρτητων αναλύσεων και προβλέψεων σχετικά με θέματα εγχώριας δημοσιονομικής πολιτικής.
Η Ελλάδα «πειραματόζωο» της Μέρκελ
Αναφερόμενος στη συζήτηση που έγινε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της περασμένης Παρασκευής, ο Γιώργος Παπανδρέου σε δηλώσεις του επισήμανε μεταξύ άλλων και τα εξής: «Το θετικό σε αυτή τη συζήτηση είναι ότι από αυτά που ειπώθηκαν σε αυτό το τραπέζι το 90%-95% το έχουμε ήδη κάνει. Έχουμε λάβει άμεσα μέτρα, κάνουμε μεγάλες αλλαγές και πέραν του Μνημονίου…» (Η Καθημερινή, 6/2/2011, σελ. 8).
Με τον τρόπο αυτό επιβεβαίωσε ότι με την πλήρη συναίνεση και την ενεργό συμμετοχή της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ σημαντικές πλευρές του «Μνημονίου Μέρκελ» εφαρμόζονται ήδη στη χώρα μας μέσω του Μνημονίου και της αποικιοκρατικής δανειακής σύμβασης Ελλάδας - χωρών Ευρωζώνης.
Έτσι η χώρα μας αποτελεί πλέον ένα «πειραματόζωο» της Μάρκελ, ένα σύγχρονο κοινωνικό εργαστήριο στο οποίο δοκιμάζονται ήδη τα μέτρα που πρόκειται να εφαρμοστούν με το ευρωπαϊκό Μνημόνιο για όλη της Ευρωζώνη.
Μαζί όμως με τα αντικοινωνικά κυβερνητικά μέτρα που δοκιμάζονται κατ’ εντολήν της Μέρκελ στη χώρα μας, δοκιμάζεται ταυτόχρονα και η υπομονή του ελληνικού λαού η οποία έχει φτάσει πλέον στα όριά της.
* Ο Επαμεινώνδας (Νότης) Μαριάς είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης
το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 10/2/11
