ΛΟΝΔΙΝΟ - Τον Μάρτιο, καθώς γινότανε σαφές ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να ζητήσει από την Ευρώπη περισσότερα χρήματα για να στηρίξει τη βυθιζόμενη οικονομία της, ο πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου εξέτασε σοβαρά ένα ριζικό σχεδίου που σκόπευε να επιλύσει την κρίση χρέους της χώρας του μια για πάντα .
Σύμφωνα με την πρόταση, η Ελλάδα θα μπορούσε να μεταφέρει ένα τμήμα του χρέους της, της τάξης των € 133 000 000 000 ή του 40 % του χρέους της, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία θα μπορούσε να εξοφλήσει την υποχρέωση, εκδίδοντας το δικό της ευρωομόλογο (Eurobond).
Θα ήταν μια «αναδιάρθρωση χωρίς κούρεμα», σύμφωνα με την άποψη των εμπνευστών του σχεδίου, οι οποίοι με ενθουσιασμό το περιέγραψαν στον κ. Παπανδρέου σε μια σειρά μυστικών συναντήσεων που έγινα το τρέχον έτος. Το αποτέλεσμα, ιδεατά, θα ήταν να ελαφρώσει το βάρος του χρέους στην ελληνική οικονομία, ανοίγοντας το δρόμο για την ανανέωση της ανάπτυξης, ενώ παράλληλα διατηρώντας τους τραπεζίτες και τους οργανισμούς πιστοληπτικής αξιολόγησης επί του σκάφους.
Από πολλές απόψεις, το σχέδιο ήταν μια ιδεώδης εναλλακτική λύση στο ζοφερό λογισμό των απαιτήσεων της Ευρώπης για περισσότερα μέτρα λιτότητας στην Ελλάδα, σε αντάλλαγμα περισσότερα δάνεια. Και ο κ. Παπανδρέου προχώρησε τόσο πολύ ώστε να ζητήσει πολιτική στήριξη και οι εμπνευστές του σχεδίου, ένας Βρετανό και ένας Έλληνας οικονομολόγος, να πιέσουν τους Ευρωπαίους υπέρ της πρότασης.
Όμως, σύμφωνα με οικονομολόγους που συμμετείχαν στις συζητήσεις, ο υπουργός οικονομικών της Ελλάδας, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ήταν αντίθετος στην ιδέα, υποστηρίζοντας ότι η Γερμανία, μη αναφερόμενος καθόλου στην κεντρική τράπεζα, ποτέ δεν θα την αποδεχόταν. Και ενώ ένας αριθμός οικονομολόγων υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αναπτύξει ένα σχέδιο για την αναδιάρθρωση του χρέους στην Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση έχει παγώσει για την ώρα την ιδέα, καθώς προχωράει προς ένα άλλο ακόμα δάνειο (bailout) προκειμένου να διασώσει τη χώρα από τη χρεωκοπία (bankruptcy) .
"Ήταν μια ωραία ιδέα, αλλά δεν ευσταθεί από τις παρούσες συνθήκες», δήλωσε ο Daniel Gros, ο επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής , στις Βρυξέλλες, ο οποίος έλαβε μέρος σε μία από τις συναντήσεις με τον πρωθυπουργό για να συζητήσει τα πλεονεκτήματα του σχεδίου. "Εάν υπάρχει ένα πρόσωπο που δεν μπορεί να προτείνει κάτι τέτοιο, αυτό είναι ο Έλληνας πρωθυπουργός. Θα έπρεπε να είναι Γερμανός ".
Αυτή την εβδομάδα, ο κ. Παπανδρέου προσπαθεί να πείσει τα ολοένα και περισσότερο τα διαφωνούντα μέλη του κόμματός του ότι η Ελλάδα πρέπει να συμφωνήσει σε έναν άλλο κύκλο των μέτρων λιτότητας προκειμένου να πείσει για ένα δεύτερο πρόγραμμα δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν το κλείσιμο του δημόσιου τομέα των επιχειρήσεων, πουλώντας περισσότερα στοιχεία του ενεργητικού και αυξάνοντας τα φορολογικά έσοδα. Η νέα δέσμη μέτρων θα υποβληθεί στη Βουλή των Ελλήνων την Πέμπτη και η ψήφισή τους αναμένεται πριν από το τέλος του μήνα.
Τα σημάδια αυξάνονται, ωστόσο, ότι η υπομονή του επί μακρόν δοκιμαζόμενου ελληνικού λαού εξαντλείται (is wearing thin). Η κοινωνική αποδοχή του κ. Παπανδρέου βρίσκεται κάτω από 30 τοις εκατό και, καθώς η αβεβαιότητα αυξάνεται, οι Έλληνες συνεχίζουν να βγάζουν τα λεφτά τους από το τραπεζικό σύστημα.
Το ενδιαφέρον του κ. Παπανδρέου για ένα σχέδιο που θα μεταφέρει ένα μεγάλο μέρος του χρέους της χώρας προς την υπόλοιπη Ευρώπη μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί πως ήταν μια περαστική φαντασίωση. Και η πιθανότητα του κ. Παπανδρέου να πείσει τον Jean-Claude Trichet, τον πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας της Ευρώπης, να αναλάβει ακόμη περισσότερο χρέος πάνω στο χρέος των 200 δισ. Ευρώ στα οποίο η Τράπεζα είναι ήδη εκτεθειμένη, ήταν να παραμείνει στόχος άπιαστος.
"Ο πρωθυπουργός τάσσεται υπέρ της πρότασης", δήλωσε η Βάσω Παπανδρέου, πρώην κορυφαία οικονομική σύμβουλος του πρωθυπουργού και ένα ισχυρό μέλος του Κοινοβουλίου εντός του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού κόμματος, του ΠΑΣΟΚ, η οποία έχει κάνει ανοιχτά την κριτική της στο πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησης. "Αυτό δεν είναι ένα ελληνικό πρόβλημα πια - είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα."
Εκπρόσωπος του πρωθυπουργού ανέφερε ότι ο κ. Παπανδρέου και άλλοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν υποστηρίξει από καιρό το ευρωομόλογο ως μια πολιτική επιλογή, αλλά ότι σήμερα προτεραιότητα γι αυτόν ήταν να καταστήσει την ελληνική οικονομία ανταγωνιστική και πάλι. "Στην αναζήτηση των καλύτερων λύσεων για την αποτελεσματική και μόνιμη έξοδο από την κρίση, ο πρωθυπουργός θα συνεχίσει να ανταλλάσσει απόψεις με τους ομολόγους του σε όλο τον κόσμο, καθώς και επιφανείς οικονομολόγους και πανεπιστημιακούς," είπε.
Οι δύο αρχιτέκτονες της ιδέας έχουν μακρόχρονους δεσμούς με τον κ. Παπανδρέου. Έχουν χαρακτηρίσει το σχέδιό τους, με κάποια δόση ωραιοποίησης, ως μετριοπαθή πρόταση.
Ένας από τους αρχιτέκτονες, ο Γιάνης Βαρουφάκης, πολιτικός οικονομολόγος και blogger στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, ήταν σύμβουλος του κ. Παπανδρέου την περίοδο 2004 - 2006. Ο άλλος, ο Stuart Holland, είναι ένας εμπειρογνώμονας της Ευρώπης και πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας, σύμβουλος επί μακρόν του Ανδρέα Παπανδρέου, που ήταν και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας.
«Όταν είσαι σε πτώχευση, δεν λύνεις τα προβλήματα με νέα δάνεια», δήλωσε ο κ. Βαρουφάκης, ο οποίος αυτήν την εβδομάδα έγραψε μια ανοικτή επιστολή προς τον κ. Παπανδρέου, ζητώντας του να απορρίψει τους επαχθείς όρους του δεύτερου Μνημονίου (bailout). "Θέλω ο Γιώργος να κοιτάξει την κάμερα και να πει στον Γερμανό φορολογούμενο:« Δεν μπορώ με ήσυχη τη συνείδησή να πάρω πλέον περισσότερα από τα χρήματά σας, γιατί αν το κάνω, αυτά τα χρήματα θα πάνε ακριβώς στους τραπεζίτες οι οποίοι απλά τα συσσωρεύουν».
Η βασική παραδοχή του σχεδίου ότι η Ελλάδα είναι ανίκανη να παράγει επαρκή χρήματα για να πληρώσει το χρέος της δεν είναι καθόλου παράξενη, και βρίσκει εξίσου απήχηση στους οικονομολόγους και τους οργανισμούς αξιολόγησης. Το σχέδιο, ωθώντας τον κ. Παπανδρέου να παρουσιάσει στην Ευρώπη αυτή τη βασική αλήθεια, επικαιροποιεί μια από τις πιο δημοφιλείς ρήσεις του οικονομολόγος John Maynard Keynes: «Εάν σας οφείλω μια λίβρα (ή ένα ευρώ), έχω ένα πρόβλημα. Αλλά αν αας οφείλω ένα εκατομμύριο, το πρόβλημα είναι δικό σας».
Εμμένοντας στην λογική αυτή, το πρόβλημα του χρέους στην Ελλάδα είναι τόσο της κεντρικής τράπεζας – του μεγαλύτερου σήμερα θεσμικού κατόχου του ελληνικού δημόσιου χρέους – όσο και της Ελλάδας.
Αυτή η πραγματικότητα έγινε κατανοητή αυτή την εβδομάδα, όταν η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) κυκλοφόρησε στοιχεία που δείχνουν ότι η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στο χρέος της Ελλάδας, παρότι υψηλή- 121 δισ. ευρώ, έχει αρχίσει να μειώνεται, καθώς οι γαλλικές και γερμανικές τράπεζες έχουν περιορίσει την έκθεσή τους. Αυτό σημαίνει, σε πολλές περιπτώσεις, ότι η κεντρική τράπεζα έχει αφεθεί να κρατάει την τσάντα-φορτίο (bag), πράγμα που εξηγεί γιατί είναι τόσο αντίθετη σε κάθε συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας, ή γιατί απαιτεί τη συμμετοχή των ομολογιούχων σε τυχόν ζημίες, στο γνωστό κούρεμα (του χρέους).
Ο κ. Βαρουφάκης λέει ότι υπάρχουν και άλλα σημαντικά στοιχεία στην πρόταση, που έκανε μαζί με τον κ. Holland, όπως το να προχωρήσει το κεντρικό ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης, η Υπηρεσία Ευρωπαϊκής Οικονομικής Σταθερότητας (European Financial Stability Facility), στην ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών και στην προώθηση ενός επενδυτικού προγράμματος τύπου New Deal για την Ελλάδα.
Όμως, η μεταβίβαση του ελληνικού χρέους στα βιβλία της κεντρικής τράπεζας είναι καθοριστικής σημασίας επειδή η τράπεζα, με όλους τους πόρους του ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος ως στήριγμα, μπορεί να δανειστεί με πολύ χαμηλότερα επιτόκια απ’ ό, τι μπορεί η Ελλάδα. Το σχέδιο προτρέπει όπως το χρέος πωληθεί ως 10-ετές ομόλογο με επιτόκιο 3%, με την Ελλάδα να το επιστρέφει πίσω στην κεντρική τράπεζα με το ίδιο επιτόκιο 3% μέσα στα 10 χρόνια - θεωρητικά, με κανένα κόστος για την τράπεζα.
Ως κάποιος που έχει συνεργαστεί στενά με τον πρωθυπουργό στο παρελθόν και διατηρεί επαφές με την οικογένειά του, ο κ. Βαρουφάκης είναι πεπεισμένος ότι ο κ. Παπανδρέου θα αγκαλιάσει το σχέδιο αυτό ως τη μόνη εναλλακτική λύση στον ατελείωτο πόνο και οδύνη του ελληνικού λαού.
Ο κ. Παπανδρέου καταλαβαίνει ότι η τελευταία πρόταση λιτότητας «δεν πρόκειται να λειτουργήσει," επέμεινε ο κ. Βαρουφάκης, και αυτός "μοιάζει τώρα με τον άθεο, που σταυρώνει τον εαυτό του και που ελπίζει στο θαύμα".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.